- Trang Chủ
- Luật học
- Vi phạm hợp đồng trước thời hạn thực hiện nghĩa vụ theo Công ước Viên năm 1980 - kinh nghiệm cho Việt Nam
Xem mẫu
- HOÏC VIEÄN TÖ PHAÙP
VI PHẠM HỢP ĐỒNG TRƯỚC THỜI HẠN THỰC HIỆN NGHĨA VỤ
THEO CÔNG ƯỚC VIÊN NĂM 1980 - KINH NGHIỆM CHO VIỆT NAM
(Tiếp theo số 06/2020)
Vũ Huy Hoàng1
Tóm tắt: Công ước Viên năm 1980 về hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế (CISG) bắt đầu có hiệu
lực tại Việt Nam từ 01/01/2017. Việc áp dụng CISG có tác động tích cực tới việc hoàn thiện pháp luật
Việt Nam trong lĩnh vực mua bán hàng hóa. Thông qua việc nghiên cứu, phân tích các quy định của
CISG về vấn đề vi phạm hợp đồng trước thời hạn thực hiện nghĩa vụ (gọi tắt là vi phạm hợp đồng trước
thời hạn), bài viết chỉ ra những bất cập trong quy định của pháp luật Việt Nam hiện hành và định
hướng khắc phục những bất cập đó.
Từ khóa: Công ước Viên năm 1980, hủy bỏ hợp đồng, tạm ngừng thực hiện hợp đồng, vi phạm
hợp đồng trước thời hạn.
Nhận bài: 10/05/2020; Hoàn thành biên tập: 05/06/2020; Duyệt đăng: 12/06/2020.
Abstract: The 1980 Vienna Convention on Contracts for the International Sale of Goods (CISG)
entered into force in Vietnam on January 1st 2017. The application of CISG has a positive impact on
the improvement of Vietnamese law in the field of goods trading. Through researching and analyzing
CISG’s regulations on contract breach prior to the time of performance of obligations (referred to as
Anticipatory Breach), the research points out the inadequacies in the regulations. of the current law
of Vietnam and the orientation to overcome such inadequacies.
Keywords: The 1980 Vienna Convention, Cancellation of Contract, Pause Contract, Anticipatory Breach.
Date of receipt: 10/05/2020; Date of revision: 05/06/2020; Date of Approval: 12/06/2020.
3.2. Định hướng hoàn thiện pháp luật Việt sung quy định này là cần thiết vì các lý do sau đây:
Nam về vấn đề vi phạm hợp đồng trước thời hạn - Không thể bảo vệ tốt quyền lợi của một bên
Ngày 18/12/2015, Việt Nam đã chính thức gia khi không cho phép họ hủy bỏ hợp đồng trong khi
nhập CISG để trở thành viên thứ 84 của Công ước biết chắc là bên kia sẽ không thực hiện hợp đồng.
này; CISG bắt đầu có hiệu lực ràng buộc tại Việt Chế tài hủy bỏ hợp đồng trước thời hạn không dựa
Nam từ ngày 01/01/2017. Việc gia nhập CISG tạo trên sự mất lòng tin do vi phạm hợp đồng đã xảy ra
cho các doanh nghiệp Việt Nam một khung pháp trên thực tế, mà rộng hơn là căn cứ vào sự khủng
lý hiện đại, công bằng và an toàn để thực hiện hợp hoảng lòng tin trong quan hệ hợp đồng giữa các
đồng mua bán hàng hóa quốc tế. Tuy nhiên, các bên. Khi bên có nghĩa vụ đã tạo ra một căn cứ rõ
quan hệ thương mại trong nước sẽ không được ràng cho thấy hợp đồng không thể thực hiện khi
CISG điều chỉnh. Chính vì vậy, việc tiếp thu và đến hạn, không thể bắt buộc bên có quyền phải ở
quy định những quy phạm của CISG vào các văn trong trạng thái chờ đợi vô ích. Đối với các thương
bản pháp luật trong nước vừa góp phần hoàn thiện nhân, thời gian chính là tiền bạc; việc chờ đợi hợp
pháp luật quốc gia, vừa thể hiện sự hội nhập quốc đồng đến hạn thực hiện sẽ làm mất khá nhiều thời
tế sâu rộng của Việt Nam. Từ những quy định của gian và tất nhiên cũng sẽ đem lại ít nhiều tổn thất.
CISG, có thể thấy pháp luật Việt Nam cần có thêm - Việc không cho phép hủy hợp đồng khi có vi
các quy định để điều chỉnh loại vi phạm hợp đồng phạm trước thời hạn dường như một cách gián tiếp
trước thời hạn, định hướng cụ thể như sau: đã ngăn cản người bị vi phạm áp dụng một biện
Thứ nhất, nên bổ sung chế tài hủy bỏ hợp đồng pháp hợp lí để hạn chế tổn thất, thiệt hại. Điều 305
trong cả Luật thương mại và Bộ luật dân sự khi “có Luật thương mại năm 2005 có quy định về nghĩa
căn cứ rõ ràng rằng một bên sẽ vi phạm cơ bản vụ hạn chế tổn thất, cụ thể: “Bên yêu cầu bồi
hợp đồng”. Như đã phân tích ở trên, hủy bỏ hợp thường thiệt hại phải áp dụng các biện pháp hợp lí
đồng khi có vi phạm trước thời hạn là vấn đề còn để hạn chế tổn thất kể cả tổn thất đối với khoản lợi
bị bỏ ngỏ trong pháp luật luật hiện hành. Sự bổ trực tiếp đáng lẽ được hưởng do hành vi vi phạm
1
Thạc sỹ, Giảng viên Cơ sở tại Thành phố Hồ Chí Minh, Học viện Tư Pháp.
- Soá 07/2020 - Naêm thöù möôøi laêm
hợp đồng gây ra, nếu bên yêu cầu bồi thường thiệt rộng các trường hợp được tạm ngừng thực hiện
hại không áp dụng các biện pháp đó, bên vi phạm hợp đồng tại Điều 308 sẽ làm giảm độ “vênh”
hợp đồng có quyền yêu cầu giảm bớt giá trị bồi trong quy định giữa BLDS và Luật thương mại,
thường thiệt hại bằng mức tổn thất đáng lẽ có thể đồng thời giúp Luật thương mại Việt Nam tiệm
hạn chế được”. Các quy định tại Điều 362 BLDS cận hơn với các quy định trong pháp luật quốc tế.
năm 2015 và Điều 77 CISG cũng có nội hàm tương Thứ ba, bổ sung trường hợp “tuyên bố của
tự Điều 305 Luật thương mại năm 2005; theo đó một bên sẽ không thực hiện nghĩa vụ” là căn cứ rõ
hạn chế tổn thất, thiệt hại là trách nhiệm, nghĩa vụ ràng để xác định vi phạm hợp đồng trước thời hạn
của bên bị vi phạm hợp đồng. Chính vì vậy, khi sẽ xảy ra. Một hợp đồng mua bán đã được giao
một bên đã biết chắc rằng bên kia không thể thực kết đều thể hiện ý chí, mong muốn của các bên;
hiện hợp đồng khi đến thời hạn, nếu pháp luật cho bên mua thì mong muốn nhận được hàng, bên bán
phép họ được hủy hợp đồng và có thể tiến hành ký thì mong muốn thu được tiền. Khi một bên tuyên
kết một hợp đồng với một đối tác khác, đó là một bố không thực hiện nghĩa vụ, có thể coi là đủ căn
biện pháp hiệu quả để họ ngăn chặn thiệt hại cho cứ để bên còn lại xác định một sự vi phạm trước
chính mình cũng như giảm mức bồi thường thiệt thời hạn sẽ xảy ra. Cả BLDS và Luật thương mại
hại cho bên kia. Ví dụ, khi biết chắc bên bán sẽ đều nên thừa nhận trường hợp này là cơ sở rõ ràng
không giao hàng, việc được hủy hợp đồng trước để một bên áp dụng chế tài tạm ngừng thực hiện
thời hạn thực hiện nghĩa vụ sẽ giúp bên mua sớm hoặc hủy bỏ hợp đồng.
đi tìm người bán khác để có được số lượng hàng Thứ tư, việc thừa nhận học thuyết vi phạm hợp
cần mua nhằm đáp ứng được nhu cầu của mình; đồng trước thời hạn trong pháp luật Việt Nam
hoặc khi biết chắc bên mua sẽ không nhận hàng và không phải là câu chuyện một sớm, một chiều; bởi
không trả tiền, việc được hủy hợp đồng trước thời để sửa đổi, bổ sung hay ban hành BLDS, Luật
hạn thực hiện nghĩa vụ sẽ giúp bên bán sớm tìm thương mại mới cần rất nhiều thời gian. Do đó, các
được nguồn tiêu thụ mới hoặc quyết định không nhà kinh doanh khi giao kết hợp đồng cần vận dụng
tiếp tục sản xuất nữa để tránh bị tồn đọng hàng. hợp lý các quy định pháp luật hiện hành để bảo vệ
Thứ hai, tương tự Điều 71 CISG, nên bổ sung tốt nhất quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
vào Điều 308 Luật thương mại năm 2005 một Khi nghiên cứu các quy định tại Điều 423
trường hợp các bên được tạm ngừng thực hiện hợp BLDS năm 2015 và Điều 308, Điều 312 Luật
đồng, đó là trường hợp: nếu có dấu hiệu cho thấy thương mại năm 2005, người viết nhận thấy, các
rằng sau khi hợp đồng được ký kết, bên kia sẽ không trường hợp để một bên được tạm ngừng thực hiện,
thực hiện một phần chủ yếu những nghĩa vụ của họ hủy bỏ hợp đồng là khá tương đồng trong hai văn
bởi lẽ: một sự khiếm khuyết nghiêm trọng trong khả bản pháp luật này. Và trong các trường hợp đó, có
năng thực hiện hay trong khi thực hiện hợp đồng một trường hợp để một bên được tạm ngừng thực
hoặc hành động của bên kia trong việc chuẩn bị hiện hoặc hủy bỏ hợp đồng, đó là “xảy ra hành vi
thực hiện hay trong khi thực hiện hợp đồng. vi phạm mà các bên đã thoả thuận là điều kiện để
Hiện nay, trong BLDS và Luật thương mại, tạm ngừng/hủy bỏ hợp đồng”. Như vậy, pháp luật
tồn tại hai chế tài khác nhau về mặt từ ngữ nhưng cho phép các bên trong hợp đồng được thỏa thuận
tương đồng về mặt bản chất, đó là chế tài hoãn trước các trường hợp để tạm ngừng/ hủy bỏ hợp
theo Điều 411 BLDS năm 2015 và chế tài tạm đồng. Hợp đồng là sự thỏa thuận giữa các bên về
ngừng thực hiện hợp đồng theo Điều 308 Luật việc xác lập, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa
thương mại năm 2005. Về bản chất, hoãn thực vụ dân sự. Về nguyên tắc, khi giao kết hợp đồng,
hiện hợp đồng hay tạm ngừng thực hiện hợp đồng các bên có quyền đưa vào bất kỳ thỏa thuận nào
đều có thể hiểu là trường hợp nghĩa vụ đến hạn trong hợp đồng, miễn là những thỏa thuận đó có
thực hiện nhưng tạm thời không được thực hiện. nội dung khả thi, không vi phạm điều cấm, không
Mặc dù có bản chất giống nhau, điều kiện để áp trái đạo đức xã hội. Như đã phân tích ở trên, pháp
dụng hai chế tài này lại được quy định khác nhau luật Việt Nam chưa có quy định cụ thể nào thừa
trong luật. BLDS cho phép một bên hoãn thực nhận học thuyết vi phạm hợp đồng trước thời hạn
hiện nghĩa vụ khi có vi phạm hợp đồng trước thời nhưng cũng không hề cấm học thuyết này; và trên
hạn trong một số trường hợp nhất định, nhưng luật thực tế, một số quy định trong pháp luật Việt Nam
thương mại thì không cho phép điều này. Việc mở đã đề cập phần nào tới vấn đề này. Chính vì vậy,
- HOÏC VIEÄN TÖ PHAÙP
khi giao kết các hợp đồng không có yếu tố nước Viên 1980 - so sánh và định hướng hoàn thiện
ngoài, các nhà kinh doanh hoàn toàn có thể vận pháp luật Việt Nam, Luận văn thạc sĩ luật học,
dụng các quy định của CISG, thỏa thuận một số Trường Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh.
trường hợp cụ thể được coi là vi phạm trước thời 4. Phạm Thanh Hữu, Vi phạm hợp đồng khi
hạn, để các bên có quyền tạm ngừng thực hiện hay chưa đến hạn thời hạn thực hiện nghĩa vụ
hủy bỏ hợp đồng. (Anticipatory Breach) và sự cần thiết điều chỉnh
Việc Việt Nam chính thức trở thành thành bằng pháp luật,https://danluat.thuvienphapluat.vn/
viên của CISG không chỉ tạo điều kiện thuận lợi vi-pham-hop-dong-truoc-thoi-han-anticipatory-
hơn cho các doanh nghiệp khi thực hiện hợp đồng breach-80847.aspx.
mua bán hàng hóa quốc tế, đây còn là cơ hội để
hoàn thiện hệ thống pháp luật trong nước. Dựa ĐÍNH CHÍNH
trên cơ sở các quy định của CISG, việc thừa nhận Tại Tạp chí Nghề luật số 05, do sơ xuất kỹ
học thuyết vi phạm hợp đồng trước thời hạn nói thuật nên bài viết “Thực trạng thực hiện trách
riêng cũng như sửa đổi, bổ sung các quy định nhiệm giải trình trong quá trình xây dựng văn bản
pháp luật nói chung sẽ giúp pháp luật hợp đồng quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương
Việt Nam tiệm cận hơn với các quy định trong cấp tỉnh và kiến nghị” (tr.69 – 75) bị sai tên tác
pháp luật quốc tế, tạo hành lang pháp lý an toàn và giả Quế Thị Ngọc Trâm. Tạp chí xin đính chính
thuận lợi cho các chủ thể trong hoạt động giao tên tác giả đúng là Quế Thị Trâm Ngọc.
dịch kinh doanh thương mại và giải quyết các vấn Tại Tạp chí Nghề luật số 06, bài viết “Phương
đề phát sinh trong quá trình thực hiện hợp đồng./. thức xác minh điều kiện thi hành án dân sự ở một số
TÀI LIỆU THAM KHẢO nước trên thế giới và bài học kinh nghiệm cho Việt
1. Công ước Viên năm 1980 của Liên hợp Nam” (tr.70 – 76) bổ sung thông tin tác giả như sau:
quốc về hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế. tác giả Nguyễn Thị Hương Giang là NCS Học viện
2. Sách Tìm hiểu chung về CISG từ các án lệ Khoa học xã hội; tác giả Bùi Nguyễn Phương Lê là
tiêu biểu – Vụ pháp chế, Bộ Công thương. NCS Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội.
3. Đặng Anh Tú (2016), Vi phạm hợp đồng Tạp chí xin gửi lời xin lỗi đến tác giả và bạn
mua bán hàng hóa trước thời hạn theo công ước đọc vì sơ xuất này. Trân trọng cảm ơn./.
KINH NGHIỆM QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG NGÂN HÀNG NGẦM
TẠI TRUNG QUỐC VÀ MỘT SỐ QUỐC GIA - BÀI HỌC KINH NGHIỆM
ĐỐI VỚI VIỆT NAM
(Tiếp theo trang 82)
TÀI LIỆU THAM KHẢO implementation of Chinese monetary policy,
1. International Monetary Fund, 2014, Shadow https://link.springer.com/article/10.1007/s10368
banking Around the Globe: How large, and how -017-0397-z, truy cập ngày 18/03/2020.
risky?, IMF- International Monetary Fund, 10/2014. 5. Douglas Elliott, Arthur Kroeber, Yu Qiao
2. Green Paper – Shadow banking, Euroupen (2015), Shadow banking in China: A primer.
Commisstion , Brussel, 19/03/2012, International 6. Hồ Ngọc Tú (2017), Hoạt động ngân hàng
Monetary Fund, 2014, Shadow banking Around the ngầm – Kinh nghiệm các nước và kiến nghị cho
Globe: How large, and how risky?. Việt Nam, Tạp chí Kinh tế tài chính Việt Nam, số
3. Nguyễn Vân Hà (chủ nhiệm), Hoạt động 05, tháng 10/2017, tr.58-66.
tài chính ngầm (shadowbanking) tác động của nó 7. Nguyễn Hải Yến (2019), Pháp luật về cho
đến an toàn hệ thống ngân hàng và biện pháp vay ngang hàng - thực tiễn Trung Quốc và bài học
phòng ngừa, Đề tài nghiên cứu khoa học cấp kinh nghiệm cho Việt Nam, Tạp chí Luật học số
ngành, Ngân hàng Nhà nước, 11/2015. đặc biệt “Pháp luật kinh tế trong bối cảnh hội
4. Tommaso Gabrieli, Keith Pilbeam & Bingxi nhập quốc tế hiện nay”, Trường Đại học Luật Hà
Shi (2017), The impact of shadow banking on the Nội, tr.106-116.
nguon tai.lieu . vn
