- Trang Chủ
- Hoá học
- Thiết kế tiện ích hỗ trợ dạy và học môn Hóa học ở trường trung học phổ thông tích hợp sẵn trong Microsoft Office trên nền tảng ngôn ngữ Visual Basic for Application
Xem mẫu
- Chuyên san Phát triển Khoa học và Công nghệ số 7(3), 2021
THIẾT KẾ TIỆN ÍCH HỖ TRỢ DẠY VÀ HỌC MÔN HÓA HỌC Ở TRƯỜNG
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TÍCH HỢP SẴN TRONG MICROSOFT OFFICE
TRÊN NỀN TẢNG NGÔN NGỮ VISUAL BASIC FOR APPLICATION
Trần Văn Trung Hải*, Hoàng Hương Linh, Vũ Hoài Thương, Lê Thị Huyền Trâm
Trường Đại học Sư phạm - Đại học Đà Nẵng
*Tác giả liên lạc: trunghainhs@gmail.com
TÓM TẮT
Bài báo giới thiệu về tiện ích CHEMISTRY do nhóm nghiên cứu xây dựng, bao gồm việc hỗ
trợ thiết kế các hình vẽ thí nghiệm, bộ thí nghiệm ảo, các tư liệu hóa học được tích hợp sẵn
trong hai ứng dụng Microsoft Word (MS Word) và Microsoft Powerpoint (MS Powerpoint).
Tiện ích này giúp rút ngắn thời gian thiết kế nội dung bài giảng môn Hóa học của giáo viên
với những hình ảnh đảm bảo khoa học và tính thẩm mĩ. Đồng thời, đây cũng là một trong
những công cụ hỗ trợ kích thích tư duy cho học sinh trong việc học tập môn Hóa học ở trường
Trung học phổ thông (THPT). Kết quả nghiên cứu đã được khảo sát thử nghiệm bởi 30 giáo
viên dạy học môn Hóa học và 80 học sinh Trường THPT Hòa Vang, THPT Cẩm Lệ và THPT
Phan Châu Trinh trên địa bàn thành phố Đà Nẵng, nhận được đánh giá đạt chất lượng tốt, sử
dụng hiệu quả trong việc dạy học môn Hóa học.
Từ khóa: Phần mềm tiện ích; thí nghiệm ảo; môn Hóa học; Trường Trung học phổ thông;
ngôn ngữ VBA.
DESIGNING THE UTILITY TO SUPPORT TEACHING CHEMISTRY AT HIGH
SCHOOL AS THE ADD-INS IN MICROSOFT OFFICE BASED ON VBA
LANGUAGE
Tran Van Trung Hai*, Vu Hoai Thuong, Hoang Huong Linh, Le Thi Huyen Tram
The University of Da Nang - University of Science and Education
*
Corresponding author: trunghainhs@gmail.com
ABSTRACT
This article introduces the add-ins called CHEMISTRY, developed by research team,
including support to design illustrated images, virtual experimental chemistry sets, references
of chemistry built in Microsoft Word and Microsoft PowerPoint. This add-ins helps to save
the time to prepare content of lectures for teachers of chemistry by images which ensure
science and aesthetics. At the same time, this is also one of the thought-provoking tools for
students in learning Chemistry at high school. The research was tested by 30 teachers of
Chemistry in Da Nang city and 80 students at Hoa Vang High School, Cam Le High School
and Phan Chau Trinh High School (Da Nang City). The results have shown that it was rated
for good quality, effectively used in teaching Chemistry.
Keywords: The utility add-ins; virtual experiment; Chemistry; high school; the Visual Basic
for Application language (VBA).
TỒNG QUAN
Chúng tôi đã tạo ra một sản mới đầu tiện và duy nhất hiện nay là một tiện ích liên quan đến
Hóa học tích hợp trên MS Word và MS PowerPoint. Đối với GV, tiện ích hỗ trợ việc soạn
thảo văn bản có nội dung về hóa học như kế hoạch bài dạy, bài tập hóa học và xây dựng các
thí nghiệm ảo trong dạy học. Đối với HS, tiện ích hỗ trợ tìm tài liệu tham khảo, ôn tập kiến
thức Hóa học và giúp HS thực hiện thí nghiệm hóa học ảo dễ dàng hơn.
Những kết quả có được trong đề tài nghiên cứu này là một nguồn tư liệu có ý nghĩa trong việc
biên soạn các tư liệu, hình ảnh minh họa, thí nghiệm hóa học ảo và nội dung dạy học môn
Hóa học. Đồng thời, tiện ích còn mở ra các gợi ý trong thiết kế nội dung dạy học cho Chuyên
đề 10.3: Thực hành hóa học và Công nghệ thông tin trong tương tai tới.
15
- Chuyên san Phát triển Khoa học và Công nghệ số 7(3), 2021
ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Đối tượng nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Việc dạy và học môn Hóa học ở trường THPT hiện nay.
- Phạm vi nghiên cứu: Nội dung môn Hóa học ở trường THPT theo chương trình hiện hành và
chương trình giáo dục phổ thông môn Hóa học 2018.
Phương pháp nghiên cứu lý thuyết
- Nghiên cứu về dạy học bằng thí nghiệm hóa học.
- Nghiên cứu các yếu tố tác động đến kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin trong dạy học nói
chúng và dạy học bộ môn Hóa học nói riêng.
- Nghiên cứu các bước thiết kế tiện ích bằng ngôn ngữ VBA và các quy luật mĩ thuật khi thiết
kế hình vẽ.
Phương pháp nghiên cứu thực nghiệm
- Khảo sát, điều tra thực trạng ứng dụng CNTT trong dạy học Hóa học ở một số trường THPT
trên cả nước.
- Thực nghiệm sư phạm giới thiệu sản phẩm và thu thập ý kiến đánh giá ở các trường THPT
trên địa bàn.
- Phỏng vấn, lấy ý kiến chuyên gia.
Hình 1. Cơ sở dữ liệu của
tiện ích
KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
Dựa vào ngôn ngữ lập trình VBA, các hỗ trợ sẵn có của MS Word, MS PowerPoint và các nội
dung dạy học của chương trình Hóa học, chúng tôi đã lên kế hoạch để thiết kế các dữ liệu
gồm:
- Nguồn cơ sở dữ liệu có các hình ảnh của dụng cụ thí nghiệm, bộ dụng cụ thí nghiệm, các tài
liệu tra cứu số liệu, thông tin về Hóa học.
- Giao diện của tiện ích bắt mắt, thuận tiện, hợp lí, dễ sử dụng.
- Các lệnh điều khiển cho tiện ích.
- Các hiệu ứng chuyển động của dụng cụ trong MS PPT.
Từ đó, chúng tôi dần hoàn thiện tiện ích và đưa đi giới thiệu, đánh giá thực nghiệm, xin ý kiến
đóng góp của các chuyên gia và liên tục cập nhật các phiên bản mới sau mỗi lần đánh giá thử
nghiệm.
Bên cạnh đó, với các kĩ thuật cơ bản trong việc tạo và thiết kế hình ảnh, chúng tôi nhận thấy
đây đều là các thao tác cơ bản đối với một người dùng MS Word và MS PowerPoint nói
chung. Như thế, người dùng thông qua việc sử dụng tiện ích này có thể đồng thời được rèn
luyện các kĩ năng sử dụng Word và PPT của bản thân.
Hình 2. Giao diện thẻ CHEMISTRY của tiện ích trong MS Word và MS PowerPoint
Sản phẩm tiện ích Labsketch Add-ins Chemistry có giao diện sử dụng như hình 2, bao gồm
các tệp cài đặt dành cho Word, tệp cài đặt dành cho PowerPoint bằng hai ngôn ngữ sử dụng là
tiếng Việt, tiếng Anh và bộ cơ sở dữ liệu với tổng dung lượng bộ nhớ là 147 MB đã cơ bản
đáp ứng được nhu cầu tự thiết kế hoặc hỗ trợ thiết kế của người dùng. Ngoài ra, bộ tiện ích
16
- Chuyên san Phát triển Khoa học và Công nghệ số 7(3), 2021
này còn cung cấp thêm các tư liệu về các chủ đề có trong chương trình dạy học môn Hóa học,
phù hợp với mục tiêu tiếp cận Chương trình Giáo dục phổ thông mới năm 2018.
Thông qua giới thiệu sản phẩm và phỏng vấn lấy ý kiến, Labsketch Add-ins Chemistry đã
được các GV và HS sử dụng và đánh giá. Hầu hết các người tham gia đều đánh giá tích cực
cho bộ tiện ích. Ngoài ra, các chuyên gia còn đóng góp thêm những ý kiến về mặt hiệu ứng đồ
họa, ngôn ngữ sử dụng, thao tác lựa chọn để sản phẩm được phát triển hơn.
Bảng 1. Bảng kết quả khảo sát ý kiến GV về một số tiêu chí khi sử dụng bộ tiện ích
Hình 3. Biểu đồ thể hiện tỉ lệ đánh giá các tiêu chí của GV
Bảng 2. Bảng kết quả khảo sát ý kiến HS về một số tiêu chí khi sử dụng bộ tiện ích
Hình 4. Biểu đồ thể hiện tỉ lệ đánh giá các tiêu chí của HS
KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ
Kết luận
Qua quá trình tìm hiểu, nghiên cứu và tiến hành thực nghiệm đề tài, chúng tôi đã thu được
một số kết quả như sau:
1. Xây dựng cơ sở dữ liệu về hình ảnh các dụng cụ thí nghiệm và các mô hình thí nghiệm
thường xuất hiện trong nội dung dạy học của chương trình Hóa học Trung học phổ thông, đáp
ứng nhu cầu sử dụng, tiếp cận với Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 cũng như thói quen
sử dụng, dạy học của GV và HS Việt Nam, cụ thể:
17
- Chuyên san Phát triển Khoa học và Công nghệ số 7(3), 2021
- Bộ tiện ích Labsketch Add-ins Chemistry là sản phẩm đầu tiên và duy nhất hiện nay được
phát triển tích hợp trong MS Word và MS PowerPoint (khuyến nghị sử dụng phiên bản Office
2016 trở lên hoặc Office 365) với hai loại ngôn ngữ sử dụng là tiếng Việt hoặc tiếng Anh.
- Cơ sở dữ liệu chia thành 7 nhóm tùy chọn. Trong đó, các nhóm Dụng cụ thủy tinh, Hóa
chất, Dụng cụ khác phục vụ nhu cầu tự thiết kế các mô phỏng thí nghiệm; nhóm Thư viện
hình ảnh chứa các tư liệu phục vụ dạy và học môn Hóa học; nhóm Đồ thị và Phản ứng chứa
các kí hiệu về phương trình phản ứng, các loại đồ thị trong các bài toán phục vụ biên soạn bài
dạy Hóa học; nhóm Bộ thí nghiệm THPT chứa các mô phỏng TNHH ảo được thiết kế dựa trên
chương trình Hóa học lớp 10, lớp 11 và lớp 12; nhóm Kiểm tra gồm các câu hỏi bài tập theo
từng chủ đề.
- Sản phẩm đảm bảo về tính khoa học, chất lượng của các hình ảnh được sử dụng, phù hợp
với nhu cầu, thói quen sử dụng của người dùng và tiệm cận với Chương trình Giáo dục phổ
thông mới năm 2018.
2. Khảo sát thực trạng ứng dụng CNTT hỗ trợ dạy học môn Hóa học của GV ở các trường
THPT hiện nay, chúng tôi nhận thấy các thầy cô rất tích cực trong việc sử dụng các hỗ trợ của
công nghệ để tối ưu thời gian biên soạn bài dạy và thiết kế hoạt động giờ lên lớp (khoảng
59,1%). Tuy nhiên, mức độ thành thạo chưa tốt, chưa tận dụng hiệu quả các nguồn hỗ trợ
hoặc chưa có cơ hội tiếp cận với các hỗ trợ này, nhất là các phần mềm thiết kế thí nghiệm hóa
học.
3. Khảo sát ý kiến của GV và HS về hiệu quả Labsketch Add-ins Chemistry, chúng tôi đã
nhận được những phản hồi tích cực. Có khoảng 86,67% giáo viên đánh giá tốt cho sản phẩm.
GV tham gia khảo sát chỉ ra một số điểm cần cải thiện hơn như nội dung cần phong phú hơn,
cần sắp xếp khoa học hơn, mong nhóm nghiên cứu bổ sung thêm các bộ dụng cụ và kì vọng
sản phẩm cho phép tạo được nhiều tương tác hơn. Đối với HS, có 75% HS hài lòng với bộ
tiện ích này, các HS tham gia khảo sát cũng nêu ra một số mong muốn như là cần có thêm
nhiều bộ dụng cụ hỗ trợ hơn và được tương tác nhiều hơn trong các phần thiết kế thí nghiệm
hóa học.
4. Kết quả đề tài làm cơ sở tiếp tục nghiên cứu nội dung dạy học theo yêu cầu cần đạt cho
Chuyên đề 10.3: Ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học được Bộ Giáo dục và Đào tạo
quy định trong Chương trình mới.
Kiến nghị
- Tiếp tục nâng cấp chuyên sâu và mở rộng cơ sở dữ liệu đáp ứng nhu cầu sử dụng của giáo
viên và HS;
- Thiết lập chương trình cài đặt tự động giúp người dùng thực hiện các thao tác cài đặt tiện ích
dễ dàng hơn;
- Bổ sung chế độ tìm kiếm giúp rút ngắn quá trình tìm và trích xuất dữ liệu;
- Nghiên cứu các kĩ thuật hỗ trợ các tương tác nâng cao của người dùng đối với sản phẩm tiện
ích;
- Nghiên cứu các kĩ thuật hỗ trợ liên kết với máy chủ giúp người dùng thường xuyên được cập
nhật các phiên bản mới nhất của tiện ích;
- Hợp tác thêm với các chuyên gia Vật Lí, Sinh học để tạo nên thư viện về Khoa học tự nhiên
với các mục tiêu tương tự.
Hình 5. Giới thiệu sản phẩm
18
- Chuyên san Phát triển Khoa học và Công nghệ số 7(3), 2021
TÀI LIỆU THAM KHẢO
ĐẶNG THỊ OANH, PHẠM HỒNG BẮC, PHẠM THỊ BÌNH, PHẠM THỊ BÍCH ĐÀO, ĐỖ
THỊ QUỲNH MAI, Dạy học phát triển năng lực môn Hóa học THPT, Nhà xuất bản Đại
học Sư phạm, 2018.
BỘ GD-ĐT, Chương trình giáo dục phổ thông - Chương trình tổng thể (Ban hành kèm theo
Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT ngày 26/12/2018 của Bộ trưởng Bộ GD-ĐT), 2018.
VŨ THỊ THU HOÀI, VŨ THU TRANG, “Sử dụng phần mềm “Chemist by thix” để xây
dựng thí nghiệm hóa học ảo nhằm phát triển năng lực thực nghiệm hóa học cho học sinh
trung học phổ thông”, Tạp chí Giáo dục, số 470, 2020, tr 40 - 45.
PHAN TỰ HƯỚNG, NGỌC LAN. Lập trình VBA (Visual Basic for Applications) trong
Excel. Nhà xuất bản thống kê, 2019.
LÝ HUY HOÀNG, CAO CỰ GIÁC, LÊ HẢI ĐĂNG, Phát triển năng lực dạy học thực hành
thí nghiệm cho sinh viên sư phạm hóa học, Viện Sư phạm Tự nhiên, Đại học Vinh,
2018.
19
nguon tai.lieu . vn
