- Trang Chủ
- Tài Liệu Phổ Thông
- TCNCYH 21 (1) - 2003
.nh h−ëng cña can thiÖp truyÒn th«ng gi¸o dôc søc kháe ®Õn KiÕn thøc, th¸i ®é, thùc hµnh cña d©n vÒ vÖ sinh m«i tr−êng/3 c«ng tr×nh vÖ sinh t¹i x∙ T©n trµo huyÖn thanh miÖn tØnh h.i d−¬ng
NguyÔn V¨n HiÕn1, Ng« Toµn §Þnh2, NguyÔn Duy
Xem mẫu
- TCNCYH 21 (1) - 2003
¶nh h−ëng cña can thiÖp truyÒn th«ng gi¸o dôc
søc kháe ®Õn KiÕn thøc, th¸i ®é, thùc hµnh cña d©n
vÒ vÖ sinh m«i tr−êng/3 c«ng tr×nh vÖ sinh
t¹i x∙ T©n trµo huyÖn thanh miÖn tØnh h¶i d−¬ng
NguyÔn V¨n HiÕn1, Ng« Toµn §Þnh2,
NguyÔn Duy LuËt1
1
Khoa Y tÕ C«ng céng, §¹i häc Y Hµ Néi,
2
Vô Tæ chøc C¸n bé, Bé Y tÕ
§Ó ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ b−íc ®Çu ®¹t ®−îc cña m« h×nh can thiÖp TruyÒn th«ng-Gi¸o dôc søc kháe
mµ néi dung gi¸o dôc søc khoÎ −u tiªn lµ vÖ sinh m«i tr−êng/3 c«ng tr×nh vÖ sinh (VSMT/3CTVS)
nh»m x©y dùng Lµng V¨n ho¸-Søc kháe t¹i x· T©n Trµo, huyÖn Thanh MiÖn, tØnh H¶i D−¬ng,
chóng t«i ®· tiÕn hµnh ®iÒu tra so s¸nh kiÕn thøc, th¸i ®é, thùc hµnh cña d©n vÒ VSMT/3CTVS
tr−íc vµ sau khi can thiÖp. Tõ nghiªn cøu nµy chóng t«i rót ra mét sè nhËn xÐt sau:
- M« h×nh TT-GDSK x©y dùng Lµng V¨n ho¸-Søc kháe sau thêi gian can thiÖp 11 th¸ng ®· lµm
thay ®æi c¶ kiÕn thøc, th¸i ®é vµ thùc hµnh cña d©n vÒ VSMT/3CTVS.
- Nh÷ng hiÓu biÕt cña d©n vÒ vÊn ®Ò VSMT/3CTVS t¨ng lªn râ rÖt, ®¸ng chó ý lµ tû lÖ d©n biÕt
c¸c bÖnh l©y truyÒn chñ yÕu do VSMT/3CTVS kh«ng ®¶m b¶o ®· t¨ng lªn cã ý nghÜa thèng kª.
- Th¸i ®é nh×n nhËn vÊn ®Ò vÖ VSMT/3CTVS cña d©n còng thay ®æi, tû lÖ d©n quan t©m nhiÒu
®Õn VSMT/3CTVS t¨ng tõ 38,6% lªn 75,8%.
- C¸c thay ®æi cña d©n kh«ng chØ lµ kiÕn thøc, th¸i ®é mµ c¶ c¸c c¸ch thùc hµnh lµnh m¹nh vÒ
VSMT/3CTVS. Tû lÖ gia ®×nh cã hè xÝ hîp vÖ sinh t¨ng tõ 17,1% lªn 59,5%, nguån n−íc ¨n uèng
hîp vÖ sinh t¨ng tõ 55,1% lªn 73,3%, tû lÖ gia ®×nh cã vÖ sinh hoµn c¶nh chung tèt t¨ng tõ 10,9%
lªn 27,3% vµ tû lÖ gia ®×nh cã vÖ sinh n−íc th¶i tèt còng ®· t¨ng tõ 7% lªn 25,3%.
- TÝnh trung b×nh trong thêi gian can thiÖp mét hé gia ®×nh ®· cã 1,39 l−ît thay ®æi söa ch÷a hay
lµm míi c¸c c«ng tr×nh vÖ sinh vµ vÖ sinh m«i tr−êng chung.
- C¸c th«n trong x· T©n Trµo thùc sù ®· cã phong trµo thi ®ua x©y dùng Lµng V¨n ho¸-Søc
kháe.
Thanh MiÖn tØnh H¶i D−¬ng n¨m 2000 chóng
I. §Æt vÊn ®Ò
t«i thÊy vÊn ®Ò vÖ sinh m«i tr−êng/3 c«ng tr×nh
TruyÒn th«ng gi¸o dôc søc kháe (TT- vÖ sinh (VSMT/3CTVS) ®−îc nhiÒu ng−êi d©n
GDSK) ®−îc coi lµ mét trong c¸c biÖn ph¸p còng nh− c¸c c¸n bé y tÕ coi lµ −u tiªn sè mét
hµng ®Çu nh»m b¶o vÖ m«i tr−êng, c¶i thiÖn cÇn ®−îc TT-GDSK [4]. Dùa vµo vÊn ®Ò −u tiªn
t×nh tr¹ng vÖ sinh m«i tr−êng, t¨ng c−êng søc mµ ng−êi d©n vµ c¸n bé y tÕ nªu ra chóng t«i
kháe cho céng ®ång [1], [9]. VÊn ®Ò c¶i thiÖn ®· tiÕn hµnh x©y dùng kÕ ho¹ch vµ thùc hiÖn
t×nh tr¹ng vÖ sinh m«i tr−êng, cung cÊp n−íc can thiÖp TT-GDSK t¹i x· T©n Trµo mµ tËp
s¹ch tõ tr−íc ®Õn nay ®· ®−îc Tæ chøc Y tÕ thÕ trung −u tiªn vµo vÊn ®Ò VSMT/3CTVS nh»m
giíi vµ nhiÒu n−íc quan t©m, ®Æc biÖt lµ c¸c x©y dùng Lµng V¨n ho¸-Søc kháe. §Ó b−íc
n−íc ®ang ph¸t triÓn [9],[10]. Qua kÕt qu¶ ®iÒu ®Çu ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ®¹t ®−îc cña ho¹t ®éng
tra nghiªn cøu thùc tr¹ng vµ kh¶ n¨ng ®Èy TT-GDSK t¹i x· T©n Trµo, chóng t«i ®· tiÕn
m¹nh ho¹t ®éng TT-GDSK t¹i mét sè x· huyÖn hµnh nghiªn cøu nµy víi môc tiªu lµ:
64
- TCNCYH 21 (1) - 2003
T×m hiÓu nh÷ng thay ®æi vÒ kiÕn thøc, th¸i mÉu nghiªn cøu tr−íc can thiÖp. Tuy nhiªn
®é, thùc hµnh cña d©n x· T©n Trµo vÒ thùc tÕ sè hé ®iÒu tra sau can thiÖp kh«ng hoµn
VSMT/3CTVS tr−íc vµ sau ho¹t ®éng can thiÖp toµn trïng víi sè hé ®iÒu tra tr−íc can thiÖp v×
TT-GDSK. cã mét sè hé v¾ng nhµ nªn mét sè hé kh¸c
®−îc ®iÒu tra thay thÕ, sè hé ®−îc ®iÒu tra sau
II. §èi t−îng vµ ph−¬ng ph¸p
can thiÖp cã nhiÒu h¬n so víi sè hé ®iÒu tra
nghiªn cøu tr−íc can thiÖp.
1. §èi t−îng nghiªn cøu 2.3. Kü thuËt thu thËp vµ xö lý sè liÖu:
C¸c hé gia ®×nh chän tõ 6 th«n cña x· T©n - Sö dông bé c©u hái ®· ®−îc ph¸t triÓn ®Ó
Trµo ®−îc ®iÒu tra tr−íc vµ sau can thiÖp TT- thu thËp th«ng tin qua pháng vÊn ®¹i diÖn hé
GDSK. Hé gia ®×nh chän cho ®iÒu tra theo gia ®×nh vµ quan s¸t trùc tiÕp. Bé c©u hái bao
ph−¬ng ph¸p ngÉu nhiªn ®¬n, ng−êi ®−îc chän gåm c©u hái ®ãng vµ c©u hái më nh»m thu thËp
pháng vÊn trùc tiÕp lµ chñ hé gia ®×nh hay ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin mong muèn. Bé c©u hái
ng−êi ®¹i diÖn cho hé gia ®×nh. sö dông cho ®iÒu tra tr−íc vµ sau can thiÖp lµ
2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu gièng nhau.
2.1. ThiÕt kÕ nghiªn cøu - Sè liÖu ®−îc xö lý trªn m¸y tÝnh b»ng
ch−¬ng tr×nh EPI INFO 6.04.
- Nghiªn cøu m« t¶ c¾t ngang cho ®iÒu tra
tr−íc vµ sau can thiÖp, sö dông tests so s¸nh sù III. KÕt qu¶
kh¸c biÖt hai tû lÖ tr−íc vµ sau can thiÖp.
1. Mét sè th«ng tin chung vÒ ®èi t−îng
- Cì mÉu ®−îc tÝnh to¸n theo c«ng thøc: ®−îc ®iÒu tra
pq
1.1 Sè hé ®−îc ®iÒu tra tr−íc vµ sau can
n = Z²(1-α/2) ---
thiÖp:
d²
- Sè hé ®iÒu tra tr−íc can thiÖp: 386
- Z²(1-α/2) lµ hÖ sè giíi h¹n tin cËy lÊy b»ng
1,96 t−¬ng øng víi hÖ sè tin cËy cña −íc l−îng - Sè hé ®iÒu tra sau can thiÖp: 415
lµ 95%. 1.2. Tuæi cña ng−êi ®−îc ®iÒu tra
- p lµ tû lÖ −íc l−îng, ®−îc lÊy b»ng 0,5 vµ - Tr−íc can thiÖp: Trung b×nh: 42,8 ± 12,8
q = 1-p = 0,5.
- Sau can thiÖp: Trung b×nh 43,7 ± 13,44.
- d lµ sai sè −íc l−îng ®−îc tÝnh b»ng 0,05.
1.3. Giíi cña ng−êi ®−îc ®iÒu tra
- Tõ c«ng thøc trªn chóng t«i tÝnh ®−îc cì
mÉu n = 196. Trªn thùc tÕ ®Ó gi¶m sai sè chóng - Tr−íc can thiÖp: Tû lÖ nam 43,5% vµ n÷
t«i ®· lÊy cì mÉu cho ®iÒu tra tr−íc can thiÖp lµ 56,5%
386 hé gia ®×nh vµ sau can thiÖp lµ 415 hé gia - Sau can thiÖp: Tû lÖ nam lµ 45,6 % vµ n÷
®×nh. 54,4%.
2.2. Kü thuËt chän mÉu: 1.4. Tr×nh ®é v¨n ho¸ cña ng−êi ®−îc ®iÒu
- MÉu nghiªn cøu can thiÖp TT-GDSK lµ tra:
mÉu tuyÖt ®èi (can thiÖp c¶ x· T©n Trµo). Tû lÖ ng−êi ®−îc ®iÒu tra cã tr×nh v¨n ho¸
- MÉu nghiªn cøu ®iÒu tra c¶ tr−íc vµ sau cÊp II chiÕm tû lÖ cao nhÊt: tr−íc can thiÖp
can thiÖp ®−îc chän theo ph−¬ng ph¸p ngÉu 61,7%, sau can thiÖp 57,6%. Tû lÖ ng−êi kh«ng
nhiªn ®¬n. biÕt ch÷ tr−íc can thiÖp lµ 1,3%, sau can thiÖp
lµ 1,2%. Tû lÖ ng−êi cã tr×nh ®é ®¹i häc/cao
- C¸c hé gia ®×nh trong mÉu ®iÒu tra sau can
®¼ng c¶ tr−íc vµ sau can thiÖp chØ chiÕm 1%.
thiÖp ®−îc chän trïng víi c¸c hé gia ®×nh trong
65
- TCNCYH 21 (1) - 2003
Kh«ng cã sù kh¸c biÖt cã ý nghÜa vÒ tr×nh ®é sù kh¸c biÖt vÒ nghÒ nghiÖp cña ng−êi ®−îc
cña ng−êi ®−îc ®iÒu tra gi÷a tr−íc vµ sau ho¹t ®iÒu tra gi÷a tr−íc vµ sau ho¹t ®éng can thiÖp.
®éng can thiÖp. NhËn xÐt: Mét sè th«ng tin chung cho thÊy
1.5. NghÒ nghiÖp cña ng−êi ®−îc ®iÒu tra kh«ng cã sù kh¸c biÖt cã ý nghÜa thèng kª vÒ
NghÒ nghiÖp chñ yÕu cña ng−êi ®−îc ®iÒu ®èi t−îng ®−îc ®iÒu tra tr−íc vµ sau can thiÖp
tra c¶ tr−íc vµ sau can thiÖp lµ n«ng d©n: Tr−íc TT-GDSK t¹i x· T©n Trµo.
can thiÖp tû lÖ n«ng d©n chiÕm 86%, sau can lµ 2. HiÓu biÕt, th¸i ®é vµ thùc hµnh vÖ sinh
82,3%. C¸c lo¹i nghÒ kh¸c chiÕm tû lÖ thÊp chØ m«i tr−êng/3 C«ng tr×nh vÖ sinh
tõ 1% - 4% c¶ tr−íc vµ sau can thiÖp, kh«ng cã
2.1. HiÓu biÕt cña d©n vÒ VSMT/3CTVS
B¶ng 1: ý kiÕn cña d©n vÒ lo¹i hè xÝ hîp vÖ sinh
Lo¹i hè xÝ hîp vÖ sinh Tr−íc can thiÖp (n=386) Sau can thiÖp (n=415) p
theo ý kiÕn d©n
n % n %
1. Hai ng¨n 332 86 377 90,8
- TCNCYH 21 (1) - 2003
B¶ng 3: BÖnh cã thÓ l©y truyÒn qua thøc ¨n nhiÔm bÈn theo ý kiÕn d©n
Tªn bÖnh Tr−íc can thiÖp (n=386) Sau can thiÖp (n=415) p
n % n %
1. Tiªu ch¶y 324 83,3 377 90,8
- TCNCYH 21 (1) - 2003
NhËn xÐt: Sau can thiÖp tû lÖ gia ®×nh cã hè xÝ hîp vÖ sinh t¨ng lªn, tû lÖ gia ®×nh cã hè xÝ
kh«ng hîp vÖ sinh gi¶m ®i râ rÖt, sù kh¸c biÖt nµy cã ý nghÜa thèng kª víi (P
- TCNCYH 21 (1) - 2003
70.0 66.3
60.0
48.7
50.0 44.3
40.0
25.3 Tèt
30.0
Trung b×nh
20.0 Ch−a ®¹t
7 8
10.0
0.0
Tr−íc can thiÖp Sau can thiÖp
BiÓu ®å 5: VÖ sinh n−íc th¶i cña c¸c gia ®×nh
NhËn xÐt: sau ho¹t ®éng can thiÖp TT-GDSK vÖ sinh nguån n−íc th¶i cña c¸c gia ®×nh ®· tèt lªn
nhiÒu, ®¸ng chó ý nhÊt lµ tû lÖ gia ®×nh cã vÖ sinh n−íc th¶i ch−a ®¹t gi¶m tõ 44,3% xuèng cßn 8%
B¶ng 5: Thùc hµnh xö lý r¸c th¶i cña c¸c gia ®×nh
Ph−¬ng ph¸p Tr−íc can thiÖp (n=386) Sau can thiÖp (n=415) p
xö lý r¸c n % n %
1. Gom bá vµo chuång lîn 238 61,7 230 55,6 >0,05
2. Gom l¹i ®èt 179 46,4 187 44,8 >0,05
3. Vøt xuèng ao, s«ng, ngßi 29 7.5 32 7,7 >0,05
4. Vøt ra v−ên 19 4,9 10 2,4 >0,05
5. Bá vµo hè ñ r¸c 21 5,5 49 11,8 0,05
NhËn xÐt: Nh×n chung c¸ch xö lý r¸c cña ®¸ng chó ý nhÊt lµ tû lÖ gia ®×nh cã hè ñ r¸c
c¸c gia ®×nh kh«ng cã thay ®æi nhiÒu tr−íc vµ t¨ng lªn cã ý nghÜa thèng kª nh−ng vÉn thÊp
sau ho¹t ®éng can thiÖp TT-GDSK, thay ®æi chØ 11,8% gia ®×nh cã hè ñ r¸c.
70.0 65 66.3
60.0
50.0
40.0
27.7 Tèt
30.0 24.1
Trung b×nh
20.0 10.9 Ch−a ®¹t
10.0 6
0.0
Tr−íc can thiÖp Sau can thiÖp
BiÓu ®å 6: VÖ sinh m«i tr−êng chung cña c¸c gia ®×nh
NhËn xÐt: So s¸nh tr−íc vµ sau can thiÖp sinh m«i tr−êng chung ch−a ®¹t vµ kÐm gi¶m ®i
TT-GDSK tû lÖ hé gia ®×nh cã vÖ sinh m«i cã ý nghÜa thèng kª (P
- TCNCYH 21 (1) - 2003
B¶ng 6: Thùc hiÖn tæng vÖ sinh ®−êng NhËn xÐt: TÝnh trung b×nh mçi gia ®×nh cã
lµng, xãm cña d©n kho¶ng 1,4 l−ît thay ®æi c¸c c«ng tr×nh vÖ sinh,
thay ®æi nhiÒu nhÊt lµ tû lÖ gia ®×nh cã c¶i t¹o
Thùc hiÖn Tr−íc can Sau can p
vÖ sinh thiÖp thiÖp hè xÝ, tiÕp ®Õn lµ tû lÖ gia ®×nh c¶i t¹o vÖ sinh
®−êng (n=386) (n=415) n−íc th¶i vµ nguån n−íc ¨n uèng.
lµng, xãm n % n % IV. Bµn luËn
1. Hµng 74 19,2 95 23,8 >0,05 1. VÒ ®èi t−îng ®−îc ®iÒu tra nghiªn cøu:
tuÇn Tõ c¸c th«ng tin chung vÒ ®èi t−îng ®−îc
2. Hµng 60 15,5 172 43,1
- TCNCYH 21 (1) - 2003
Trµo còng nh− mét sè x· kh¸c cña huyÖn chØ kiÕn thøc mµ chuyÓn ®æi ®−îc c¶ th¸i ®é vµ
Thanh MiÖn mµ chóng t«i ®· nghiªn cøu coi hµnh vi cña d©n vÒ VSMT/3CTVS. BiÓu hiÖn cô
c«ng tr×nh vÖ sinh cña gia ®×nh m×nh lµ hîp vÖ thÓ cña c¸c thay ®æi hµnh vi lµ nhiÒu gia ®×nh
sinh mµ thùc tÕ lµ kh«ng hîp vÖ sinh theo ®¸nh ®· söa ch÷a, lµm míi c¸c c«ng tr×nh vÖ sinh
gi¸ cña c¸n bé nghiªn cøu [3], [4]. NhËn thøc nh− nhµ xÝ, nhµ t¾m, nguån n−íc ¨n uèng, cèng
®−îc viÖc muèn thay ®æi thùc hµnh cña d©n th× r·nh tho¸t n−íc th¶i, c¶i t¹o vÖ sinh hoµn c¶nh
tr−íc tiªn ph¶i cung cÊp kiÕn thøc cho hä v× thÕ chung cña gia ®×nh. KÕt qu¶ cña c¸c thay ®æi
ngay tõ ®Çu ho¹t ®éng can thiÖp TT-GDSK cña hµnh vi lµ tû lÖ gia ®×nh cã c«ng tr×nh vÖ sinh
chóng t«i lµ cung cÊp c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n vµ ®¹t tiªu chuÈn ®· t¨ng lªn mét c¸ch cã ý nghÜa
th«ng th−êng vÒ phßng chèng « nhiÔm m«i thèng kª (biÓu ®å 1,2,3,4,5,6). Theo chóng t«i
tr−êng, c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn mét trong nh÷ng yÕu tè gãp phÇn ®¹t ®−îc kÕt
VSMT/3CTVS. Sau thêi gian can thiÖp c¸c kiÕn qu¶ b−íc ®Çu lµ do m« h×nh TT-GDSK nh»m
thøc th«ng th−êng vÒ VSMT/3CTVS cña d©n x©y dùng Lµng V¨n ho¸-Søc kháe ®· dùa vµo
®· t¨ng lªn cã ý nghÜa thèng kª, theo chóng t«i vÊn ®Ò −u tiªn theo ý kiÕn cña d©n [3], [4], x©y
®©y lµ c¬ së cÇn thiÕt ®Ó cho c¸c thay ®æi hµnh dùng Lµng V¨n ho¸-Søc khoÎ lµ sù kÕt hîp
vi vÒ VSMT/3CTVS diÔn ra. phong trµo x©y dùng Lµng V¨n ho¸ mµ Bé V¨n
3. ¶nh h−ëng cña TT-GDSK ®Õn thay ho¸ Th«ng tin vµ Së V¨n ho¸ Th«ng tin tØnh
H¶i D−¬ng ®· ph¸t ®éng [2] víi viÖc nhÊn
®æi thùc hµnh VSMT/3CTVS cña d©n
m¹nh thªm c¸c tiªu chuÈn vÒ c¶i thiÖn VSMT,
KÕt qu¶ ®iÒu tra tr−íc can thiÖp cho thÊy b¶o vÖ vµ ch¨m sãc søc khoÎ gãp phÇn c¶i
thùc tr¹ng ®¸ng chó ý lµ t¹i x· T©n Trµo vÉn thiÖn t×nh tr¹ng søc kháe céng ®ång. Thùc chÊt
cßn tû lÖ rÊt cao tíi 82,4% gia ®×nh kh«ng cã m« h×nh can thiÖp t¹i x· T©n Trµo kh«ng chØ lµ
hè xÝ hîp vÖ sinh, 60,1% gia ®×nh sö dông ph©n TT-GDSK ®¬n thuÇn mµ lµ ho¹t ®éng t¨ng
t−¬i, 44,9% gia ®×nh cã nguån n−íc ¨n uèng c−êng søc khoÎ [7], cã sù hç trî vÒ m«i tr−êng
kh«ng hîp vÖ sinh, 44,3% gia ®×nh xö lý n−íc chÝnh trÞ râ rµng ®ã lµ sù chØ ®¹o cña §¶ng ñy
th¶i ch−a ®¹t vµ 23,1% gia ®×nh cã vÖ sinh hoµn vµ ñy ban nh©n d©n x·. §¶ng ñy vµ ñy ban
c¶nh chung ch−a ®¹t. Theo chóng t«i ®Ó thay nh©n d©n x· ®· cã nghÞ quyÕt chØ ®¹o phong
®æi thùc tr¹ng nµy kh«ng ph¶i dÔ v× ®· tõ l©u trµo TT-GDSK nh»m x©y dùng Lµng V¨n ho¸-
c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc søc kháe nh»m c¶i Søc khoÎ, c¸c chi bé vµ chÝnh quyÒn tõng th«n
thiÖn t×nh tr¹ng VSMT/3CTVS ®· ®−îc thùc ®· cã c¸c nghÞ quyÕt vµ kÕ h¹ch cô thÓ ®Ó triÓn
hiÖn. M« h×nh can thiÖp TT-GDSK t¹i x· T©n khai thùc hiÖn hµng th¸ng. Cã ho¹t ®éng lång
Trµo cã ®Æc ®iÓm næi bËt lµ vËn dông gi¶i ph¸p ghÐp cña c¸c ban ngµnh trong x·, th«n, ®· t¹o
tham gia cña céng ®ång. Gi¶i ph¸p céng ®ång ra ®−îc mét phong trµo thi ®ua gi÷a c¸c th«n.
tham gia gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò n−íc, vÖ sinh Sè ng−êi tham gia tæng vÖ sinh ®−êng lµng ngâ
m«i tr−êng, ®· ®−îc thùc hiÖn ë nhiÒu n−íc vµ xãm th−êng xuyªn hµng tuÇn, hµng th¸ng ®·
®· thu ®−îc nhiÒu kÕt qu¶ tèt [10],[8]. T¹i x· t¨ng lªn mét c¸ch cã ý nghÜa thèng kª (b¶ng
T©n Trµo céng ®ång ®· tham gia vµo x¸c ®Þnh 6), tÝnh trung b×nh qua thêi gian can thiÖp mét
vÊn ®Ò, chän −u tiªn cho ho¹t ®éng can thiÖp gia ®×nh ®· cã tíi 1,39 c«ng tr×nh vÖ sinh ®−îc
gi¸o dôc søc kháe, víi môc tiªu chung lµ x©y c¶i t¹o hay x©y dùng míi (b¶ng 7).
dùng Lµng V¨n ho¸-Søc khoÎ [5]. C«ng ®ång
cïng x©y dùng tiªu chuÈn vµ kÕ ho¹ch ho¹t V. KÕt luËn
®éng TT-GDSK víi c¸c chØ tiªu phÊn ®Êu cho M« h×nh TT-GDSK x©y dùng Lµng V¨n
tõng th¸ng cô thÓ. C¸c ho¹t ®éng gi¸m s¸t hç ho¸-Søc kháe sau thêi gian can thiÖp 11 th¸ng
trî vµ ®¸nh gi¸ th−êng xuyªn, cïng víi viÖc ®· lµm thay ®æi c¶ kiÕn thøc, th¸i ®é vµ thùc
ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o trong ho¹t ®éng TT- hµnh cña d©n vÒ VSMT/3CTVS.
GDSK cña tõng lµng, xãm ®· thu hót ®−îc sù
tham gia cña céng ®ång, lµm thay ®æi kh«ng
71
- TCNCYH 21 (1) - 2003
1. Nh÷ng hiÓu biÕt cña d©n vÒ vÊn ®Ò vµ kh¶ n¨ng ®Èy m¹nh ho¹t ®éng truyÒn th«ng
VSMT/3CTVS t¨ng lªn râ rÖt, ®¸ng chó ý lµ tû gi¸o dôc søc kháe t¹i mét sè x· huyÖn Thanh
lÖ d©n biÕt c¸c bÖnh l©y truyÒn chñ yÕu do MiÖn tØnh H¶i D−¬ng; Tr−êng ®¹i häc Y Hµ
VSMT/3CTVS kh«ng ®¶m b¶o ®· t¨ng lªn cã ý Néi, TuyÓn tËp c«ng tr×nh khoa häc nghiªn cøu
nghÜa thèng kª. sinh; TËp 7A, Nhµ xuÊt b¶n Y häc, tr.148-157.
2. Th¸i ®é nh×n nhËn vÊn ®Ò VSMT/3CTVS 4. NguyÔn V¨n HiÕn, Ng« Toµn §Þnh,
cña d©n còng thay ®æi, tû lÖ d©n quan t©m NguyÔn Duy LuËt (2002): KiÕn thøc th¸i ®é,
nhiÒu ®Õn VSMT/3CTVS t¨ng tõ 38,6% lªn thùc hµnh cña d©n vÒ vÖ sinh m«i tr−êng vµ kh¶
75,8% %. n¨ng ®Èy m¹nh gi¸o dôc søc kháe vÒ vÖ sinh
3. C¸c thay ®æi cña d©n kh«ng chØ lµ kiÕn m«i tr−êng t¹i mét sè x· huyÖn Thanh MiÖn
thøc, th¸i ®é mµ c¶ c¸ch thùc hµnh lµnh m¹nh tØnh H¶i D−¬ng; Tr−êng ®¹i häc Y Hµ Néi,
vÒ VSMT/3CTVS. Tû lÖ gia ®×nh cã hè xÝ hîp tuyÓn tËp c«ng tr×nh khoa häc nghiªn cøu sinh;
vÖ sinh t¨ng tõ 17,1% lªn 59,5%, nguån n−íc TËp 7A, Nhµ xuÊt b¶n Y häc, tr.158-166.
¨n uèng hîp vÖ sinh t¨ng tõ 55,1% lªn 73,3%, 5. NguyÔn V¨n HiÕn, Ng« Toµn §Þnh,
tû lÖ gia ®×nh cã vÖ sinh hoµn c¶nh chung tèt NguyÔn Duy LuËt (2002): Nghiªn cøu thö
t¨ng tõ 10,9% lªn 27,3% vµ tû lÖ gia ®×nh cã vÖ nghiÖm m« h×nh gi¸o dôc søc kháe t¹i x· T©n
sinh n−íc th¶i tèt còng t¨ng tõ 7% lªn 25,3%. Trµo, huyÖn Thanh MiÖn, tØnh H¶i D−¬ng. B¸o
Trung b×nh sau can thiÖp mét gia ®×nh ®· cã c¸o t¹i Héi nghÞ khoa häc cña nghiªn cøu sinh
1,39 l−ît thay ®æi söa ch÷a hay lµm míi c«ng lÇn thø 8, Tr−êng §¹i häc Y Hµ Néi, ngµy 9-
tr×nh vÖ sinh vµ vÖ sinh m«i tr−êng chung. C¸c 10/11/2002.
th«n cña x· T©n Trµo thùc sù ®· cã phong trµo 6. Khamisida Samsanouk, §µo Ngäc Phong,
thi ®ua x©y dùng Lµng V¨n ho¸-Søc kháe. Tr−¬ng ViÖt Dòng (2000) Mèi liªn quan gi÷a
4. KÕt qu¶ cña ho¹t ®éng TT-GDSK t¹i x· vÖ sinh m«i tr−êng víi bÖnh tiªu ch¶y t¹i hai x·
T©n Trµo ®· cho thÊy thay ®æi t×nh tr¹ng Yªn Mü vµ Liªn Ninh huyÖn Thanh Tr× Hµ néi.
VSMT/3CTVS tuy khã kh¨n nh−ng vÉn cã thÓ Tr−êng §¹i häc Y Hµ Néi. TuyÓn tËp c«ng
thùc hiÖn ®−îc nÕu cã sù quan t©m chØ ®¹o cña tr×nh khoa häc tËp 1, nhµ xuÊt b¶n Y häc Hµ
§¶ng, chÝnh quyÒn, phèi hîp ban ngµnh, thùc Néi, tr 1-6.
hiÖn TT-GDSK ®a d¹ng th× ng−êi d©n vÉn nh¹y 7. David J, Anspaugh, Mark B. Dignan,
c¶m víi sù thay ®æi c¶ kiÕn thøc, th¸i ®é vµ Susan L. Anspaugh (2000), Developing Health
hµnh vi vÒ VSMT/3CTVS. Ph¸t huy sù tham Promotion Programs. McGraw-Hill Higher
gia cña céng ®ång lµ nh©n tè quan träng cho Education, ISBN, Ps. 3-5, 27-28.
thµnh c«ng cña ho¹t ®éng TT-GDSK t¹i x· T©n
8. Korie Dekoning and Marion Martin,
Trµo.
Participatory Research in Health, issues and
Tµi liÖu tham kh¶o experience, South Africa, ISBN 1998.
1. Bé Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i tr−êng, 9. Sandy Cairncoss, Richard Feachen
Côc m«i tr−êng (1999), Kû yÕu héi th¶o khoa (1996), Environmental health Engineering in
häc vÒ gi¸o dôc m«i tr−êng nh©n v¨n. Hµ Néi, the tropics, John Wiley and Sons Ltd,
tr. 1-3, 72-96. Bafinslane Chichester, West Sussex PO19 IUD
2. Ban chØ ®¹o nÕp sèng v¨n ho¸ tØnh H¶i Enland P. 3-6.
D−¬ng (1998): Nh÷ng v¨n b¶n cña §¶ng vµ 10. WHO (1996), The Phast Initiative
Nhµ n−íc vÒ nÕp sèng v¨n ho¸, Tµi liÖu nghiªn Participatory Hygien and Sanitation
cøu, tr. 59-77. Transformation, a new approach to working
3. NguyÔn V¨n HiÕn, Ng« Toµn §Þnh, with community. Geneva, 39 ps.
NguyÔn Duy LuËt (2002): T×m hiÓu thùc tr¹ng
72
- TCNCYH 21 (1) - 2003
Summary
The Influence of Communication-health education
intervention to knowledge, attitude and practice
on environmental sanitation/three hygiene
constructions of people in tan trao commune,
thanh mien districs, hai duong province
To evaluate the results of intervention model of communication-health education on the priority
contents of environmental sanitation and three hygiene constructions which the aims to build up
culture and health village in Tan Trao commune, Thanh Mien Districts, Hai Duong province, we
conducted survey before and after intervention program of knowledge, attitude and practice of
people on environmental sanitation and three hygiene constructions. We have some remarks from
this study as following:
- The model of communication-health education to build up culture and health village after 11
months of intervention made the changes in knowledge, attitude and practice of people on
environmental sanitation and three hygiene constructions.
- The knowledge of the people on environmental sanitation and three hygiene constructions
increase clearly, especially the percentage of people whose know the diseases transmitting from the
environmental sanitation and three hygiene constructions not met the hygiene criteria.
- The people attitude of environmental sanitation and three hygiene constructions also changing,
the percentage of people whose have concerned much about environmental sanitation increase from
38.6% to 75.8%.
- The changes of people not only on knowledge, attitude but also on practice of environmental
sanitation and three hygiene constructions. The percentage of household have sanitary latrine
increase from 17.1% to 59.5%, the clean water sources increase from 55.1% to 73.3%, percentage
of household have a good condition on general environmental sanitation increase from 10.9% to
27.3% and percentage of household which good drainage wastewater increase from 7% to 27%.
Average each household after intervention period have a bout 1.4 change times of environmental
and hygiene constructions by made new one or reparation.
- The Communication-Health education intervention program in Tan Trao commune has created
a movement of building up Culture-Health Village.
73
nguon tai.lieu . vn