Xem mẫu
- DIỄN ĐÀN XÂY DỰNG VÀ ĐÔ THỊ
Toàn cảnh Hội thảo “Phát triển Nhà ở Xã hội tại
Việt Nam - Giải pháp và kinh nghiệm quốc tế”
đó đã đề cập đến nhiều vấn đề như quy
Lê Hảo
hoạch, đất đai, tài chính, tiêu chuẩn, thuế
Sự ra đời của mô hình nhà ở xã hội vừa thể hiện sự quan tâm của Chính phủ và đối tượng được hưởng chính sách
mỗi quốc gia với các đối tượng yếu thế trong xã hội, vừa góp phần giải quyết nhu NƠXH. Bộ Xây dựng cũng đã ban hành
cầu về nhà ở với số lượng lớn cho nhóm đối tượng này. Tại Việt Nam, nhiều năm Thông tư 20/2014/TT-BXD hướng dẫn
trở lại đây, lĩnh vực phát triển nhà ở đô thị nói chung, nhà ở xã hội nói riêng đã chi tiết về nội dung thực hiện phát triển
mang lại diện mạo đô thị khang trang, tạo điều kiện cho nhiều người dân có các NƠXH trong giai đoạn hiện nay. Trên cơ sở
mức thu nhập khác nhau đều tiếp cận và mua được nơi an cư. các văn bản như vậy, trong thời gian qua
các Bộ, Ngành cũng như địa phương đã
Riêng lĩnh vực phát triển nhà ở xã hội, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt vào cuộc và cùng nhau phát triển NƠXH
"Chiến lược phát triển nhà ở quốc gia đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030", cho các đối tượng theo quy định Luật
nhằm cải thiện sự can thiệp của Nhà nước trong phát triển nhà ở và tăng cường Nhà ở. Theo đó, có 11 nhóm đối tượng
khả năng tiếp cận nhà ở xã hội cho một số nhóm đối tượng. Tuy nhiên, kết quả gồm người có công cho đến nhóm đối
phát triển nhà ở xã hội hiện nay vẫn còn nhiều hạn chế, do một số nguyên tượng là cán bộ công chức, người nghèo
nhân như sự thiếu hụt về nguồn lực tài chính, các chính sách về nhà ở vẫn chịu ở các vùng nông thôn, người nghèo ở đô
ảnh hưởng của cách tiếp cận nặng về trợ cấp, thiếu chính sách khuyến khích thị, công nhân khu công nghiệp nhằm
và hỗ trợ đầu tư để thu hút sự tham gia của nhiều bên liên quan. Tạp chí Xây đảm bảo an sinh giáo dục nói chung.
dựng và Đô thị trích đăng ý kiến từ một số chuyên gia, nhà quản lý đưa ra các Trong thời gian vừa qua, Chính phủ đưa
giải pháp, định hướng cho các nhà quản lý, quy hoạch đất đai, phát triển bất ra nhiều chính sách ưu đãi để phát triển
động sản và doanh nghiệp tư nhân phát triển nhà ở và các tổ chức xã hội nhằm NƠXH, một trong những chính sách đó
thúc đẩy thị trường bất động sản phân khúc thấp như nhà ở xã hội, nhà ở giá là ưu đãi về đất, cơ chế về đất, tạo nguồn
rẻ, có thể áp dụng các kinh nghiệm quốc tế tại Việt Nam. quỹ đất, trong đó Chính phủ quy định:
Thứ nhất, yêu cầu các địa phương trong
Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh: quá trình phê duyệt, phát triển kinh tế xã
Hướng tới việc cung cấp nhà ở xã hội và nhà ở giá rẻ cho người có thu nhập thấp
hội nói chung phải dành quỹ đất để phát
tại Việt Nam trên cơ sở vận hành một cách bền vững, vì lợi ích của người dân
triển nhà ở trong đó có phát triển NƠXH;
Trong thời gian vừa qua, Đảng, Nhà nước và Chính phủ hết sức quan tâm Thứ hai, những đô thị loại 1,2,3 phải
đến lĩnh vực nhà ở nói chung trong đó đặc biệt là vấn đề NƠXH. Trên cơ sở đó, dành 20% quỹ đất để phát triển NƠXH;
Nhà nước đã ban hành các văn bản quy phạm pháp luật, đặc biệt Luật Nhà ở Các Khu công nghiệp phải dành quỹ đất
năm 2014 đã nêu rất rõ chiến lược, đối tượng được hưởng chính sách ưu đãi để xây dựng nhà ở cho công nhân, đây là
đối với phát triển NƠXH trong giai đoạn mới. Chính phủ đã ban hành Nghị những quy định đưa ra rất nghiêm ngặt.
định 100/2015/ NĐ-CP nêu chi tiết, cụ thể về chính sách thực hiện NƠXH, trong Đặc biệt về chính sách hỗ trợ: Miễn hoặc
14 HỌC VIỆN CÁN BỘ QUẢN LÝ XÂY DỰNG VÀ ĐÔ THỊ
- DIỄN ĐÀN XÂY DỰNG VÀ ĐÔ THỊ
Trong thời gian qua các Bộ, Ngành cũng như địa phương đã vào cuộc và cùng nhau phát triển nhà ở xã hội
không thu tiền thuế để người dân có điều kiện tham gia NƠXH, đối với các Tổ chức định cư con người Liên Hợp Quốc
nhà đầu tư trong việc thực hiện đầu tư xây dựng phát triển NƠXH có nhiều tại Việt Nam đặc biệt là tập đoàn Compass
ưu đãi, ngoài miễn giảm thu thuế, còn có ưu đãi liên quan đến hỗ trợ giải (Úc) đã tổ chức Hội thảo liên quan đến nội
pháp. Trước đây, Chính phủ có giải pháp thúc đẩy rất mạnh như gói hỗ trợ dung Phát triển nhà ở xã hội tại Việt Nam
30.000 tỷ đồng, tạo ra nguồn cung nhà ở nói chung và NƠXH nói riêng. Đây trên cơ sở chia sẻ kinh nghiệm quốc tế. Về
là tiền đề cho các doanh nghiệp tham gia giúp cho người thu nhập thấp có phía cơ quan quản lý Nhà nước, chúng tôi
nhà ở. Người có thu nhập thấp được vay ưu đãi với mức 4,8% đối với NƠXH, mong muốn được lắng nghe một số mô
ngoài ra có một số ưu đãi khác như hỗ trợ cho người có công, hộ nghèo khu hình cung cấp nhà ở xã hội mới, hướng tới
vực nông thôn... việc cung cấp nhà ở xã hội và nhà ở giá rẻ
Hiện nay, việc nghiên cứu và đề xuất giải pháp cho NƠXH tại các đô thị cho người có thu nhập thấp tại Việt Nam
lớn của Việt Nam trong thời gian tới đang tập trung vào 6 hướng chính: 1) trên cơ sở vận hành một cách bền vững,
Nghiên cứu phát triển bền vững nhà ở xã hội; 2) Nghiên cứu giải pháp cân có sự huy động tham gia, trao quyền,
bằng lợi ích giữa các bên tham gia vào NƠXH; 3) Nghiên cứu giải pháp quy nâng cao năng lực cho khách hàng cũng
hoạch xây dựng hiệu quả; 4) Nghiên cứu hoàn thiện các tiêu chuẩn thiết kế như vì cộng đồng, vì lợi ích của người dân.
và tiêu chuẩn chất lượng NƠXH; 5) Nghiên cứu các giải pháp nhà ở dành cho Trên cơ sở đó, việc hợp tác, xây dựng mối
người thu nhập thấp và người lao động tại các KCN-KCX; 6) Nâng cao vai trò quan hệ chặt chẽ giữa Chính quyền (TW,
của người dân trong quy trình triển khai, thiết kế NƠXH. địa phương); các tổ chức phi Chính phủ,
Với chính sách như vậy, mặc dù địa phương, các Bộ Ngành thúc đẩy hoạt khu vực tư nhân bao gồm doanh nghiệp,
động đầu tư phát triển nhà nói chung và NƠXH nói riêng. Tuy nhiên, kết quả các thiết chế tài chính, Viện nghiên cứu,
sau một thời gian vẫn còn hạn chế và khiêm tốn, chưa đạt được như kỳ vọng các trường Đại học trong nước quốc tế
đặt ra. đóng vai trò rất quan trọng; đảm bảo thực
Những kinh nghiệm và giải pháp phát triển nhà ở xã hội của các quốc gia hiện thành công mong mỏi của Đảng và
trên thế giới sẽ là bài học quý báu để Việt Nam có thể lựa chọn cho tương lai. Nhà nước, đối với một chiến lược quốc gia
Chính vì vậy, tôi đánh giá cao việc Học viện cán bộ quản lý xây dựng và đô thị, rất nhân văn và đầy ý nghĩa.
Số 64.2019 XÂY DỰNG & ĐÔ THỊ 15
- DIỄN ĐÀN XÂY DỰNG VÀ ĐÔ THỊ
Ông Trần Hữu Hà – Giám đốc Học viện Cán bộ quản lý Ông Nguyễn Quang – Giám đốc Un-habitat tại
xây dựng và đô thị: Việt Nam:
Việt Nam đang trong giai đoạn cơ cấu “dân số vàng”. Đây Phát triển NƠXH đóng vai trò quan trọng trong phát triển
được xem là cơ hội thuận lợi để nâng cao hiệu quả lao
kinh tế, tạo ra công ăn việc làm, thay đổi môi trường sống
động, góp phần vào sự tăng trưởng kinh tế của đất nước
Việt Nam đang trong giai đoạn cơ cấu “dân số vàng” Trong 17 mục tiêu phát triển bền vững đến năm
khi có 70% dân số trong đội tuổi lao động (từ 15-19 tuổi). 2030, mục tiêu thứ 11 là sự thúc đẩy phát triển bền vững,
Đây được xem là cơ hội thuận lợi để nâng cao hiệu quả lao bao dung, thích ứng và an toàn của các thành phố, cộng
động góp phần vào sự tăng trưởng kinh tế của đất nước. đồng. Tiêu chí 11.1 (tiêu chí đầu tiên) là tiếp cận nhà ở an
Tuy nhiên, đây cũng là một áp lực không hề nhỏ đối với toàn, phù hợp với khả năng chi trả của mọi người trong
vấn đề về nhà ở. Nhu cầu về nhà ở xã hội ngày càng trở đó bao gồm các tiếp cận những dịch vụ cơ bản. Quyền
nên bức thiết. Công tác phát triển nhà ở, đặc biệt là nhà tiếp cận thể hiện trên nhiều góc độ, đó là sự phù hợp với
ở an sinh xã hội những năm vừa qua đã được Đảng, Nhà khả năng chi trả, quyền được hưởng dụng chính thức, an
nước và ngành Xây dựng triển khai rất tốt. Riêng trong toàn, có hạ tầng đầy đủ, vị trí phù hợp, có khả năng tiếp
năm 2018, đã hoàn thành khoảng 58 triệu m2 nhà ở, đưa cận tốt và phù hợp với điều kiện văn hóa. Trong chương
diện tích bình quân nhà ở toàn quốc lên 24 m2 sàn/người trình nghị sự mới của đô thị được thông qua tại hội nghị
(tăng 0,6% so với năm 2017). Các Chương trình NƠXH Quốc tế về vấn đề nhà ở và đô thị hóa ngày 20/3/2016;
phục vụ an sinh xã hội như: Chương trình hỗ trợ nhà ở cho Nhà ở là trung tâm chiến lược của chương trình nghị sự
người có công, Chương trình nhà ở cho hộ nghèo khu vực này, trong đó dựa trên 3 trụ cột cơ bản sau: Khai thác
nông thôn, Chương trình hỗ trợ hộ nghèo xây dựng nhà tài sản con người và tài sản xã hội, hạ tầng tài chính và
ở phòng tránh bão lụt, Chương trình xây dựng cụm tuyến các tiếp cận mới khác với cách tiếp cận cũ, con người và
dân cư nhà ở vùng ngập lũ Đồng bằng Sông Cửu Long, quyền con người là trung tâm, người dân có tiếng nói,
đặc biệt Chính phủ và Quốc hội đã thực hiện quyết liệt quyền sống chính đáng và tham gia trong quá trình phát
chương trình nhà ở cho người có công, cả nước đã hoàn triển nhà ở của mình.
thành khoảng 5.800 căn hộ NƠXH với tổng diện tích sàn Quá trình đổi mới của Việt Nam đã thay đổi diện mạo
là 290.000m2. Với mục tiêu thảo luận các giải pháp về vấn dân tộc, đặc biệt trong quá trình đô thị hóa và lĩnh vực
đề nhà ở giá rẻ, hội thảo và khóa đào tạo với nội dung phát phát triển nhà ở. Từ một quốc gia nghèo, thu nhập thấp,
triển nhà ở xã hội tại Việt Nam - giải pháp và kinh nghiệm bước lên thành quốc gia có thu nhập trung bình và có
quốc tế, nhằm giới thiệu mô hình cung cấp NƠXH và nhà thành tích to lớn, được Liên Hiệp Quốc thừa nhận trong
ở giá rẻ, trên cơ sở đó tìm kiếm giải pháp và tiềm năng cho lĩnh vực xóa đói giảm nghèo. Trong đó lĩnh vực phát triển
Việt Nam trong bối cảnh còn nhiều khó khăn vướng mắc, NƠXH đóng góp vai trò quan trọng trong phát triển kinh
hội thảo sẽ là cơ hội để các doanh nghiệp phát triển nhà ở, tế, diện tích nhà ở năm 1999 là 9,8 m2/ đầu người nhưng
các tổ chức xã hội cùng tìm ra những biện pháp hữu hiệu đến năm 2006 đã gần 23m2/đầu người. Có thể nói đây là
để thúc đẩy vấn đề NƠXH, nhà ở giá rẻ tại Việt Nam. nỗ lực rất lớn.
16 HỌC VIỆN CÁN BỘ QUẢN LÝ XÂY DỰNG VÀ ĐÔ THỊ
- DIỄN ĐÀN XÂY DỰNG VÀ ĐÔ THỊ
Chúng ta thấy được những khu đô thị mới có chất
lượng sống cao hơn đã được hình thành, sự đa dạng các
loại hình nhà ở. Đặc biệt, nhà ở đóng góp vào quá trình phát
triển kinh tế xã hội đã tạo ra công ăn việc làm, thay đổi môi
trường sống. Các chương trình NƠXH Chính phủ đã triển
khai về xóa đói giảm nghèo, phòng chống thiên tai, chống
bão lũ, nhà ở cho cán bộ, công nhân, sinh viện,…, (đã từng
có thời gian bị bỏ mặc do cơ chế thị trường), nhưng hiện
nay được Chính phủ rất quan tâm và được coi là trọng tâm.
Tuy nhiên, cũng như những quốc gia đang phát triển khác,
Việt Nam đang đối mặt với thách thức trong việc tiếp cận GS. Dave Adamson – Công ty Compass Housing
nhà ở phù hợp (giá nhà ở quá cao). Thứ nhất, chúng ta nói Services – Australia:
tới nhà ở phù hợp với khả năng chi trả, nhưng nhiều người Người thu nhập thấp cần được quan tâm hơn nhằm đảm
dân, đặc biệt là với những người thu nhập thấp rất khó tiếp bảo môi trường tốt nhất, cung cấp dịch vụ đầy đủ như: Y tế,
cận với nhà ở do giá nhà rất cao (có nhà giá cao gấp 8-10 giáo dục, mạng lưới hỗ trợ dịch vụ phù hợp để duy trì cuộc
lần tổng thu nhập của hộ gia đình/năm). Vấn đề thứ 2 là sống bền vững
nhà ở quy hoạch không phù hợp. Có thể nói quy hoạch là
một phần của đô thị hóa, khu nhà ở phát triển lộn xộn, phi Trong hai mươi năm qua, Chính phủ, Nhà nước Australia
chính thức hoặc không phù hợp sẽ làm cho bộ mặt đô thị luôn đồng hành trong vấn đề xây dựng và phát triển nhà ở
nhếch nhác và kém phát triển. Tỷ lệ rất lớn nhà ở xây dựng xã hội. Tuy nhiên, phát triển NƠXH phụ thuộc vào nhiều vấn
chưa phù hợp (tính quy hoạch, tiếp cận dịch vụ, khả năng đề như y tế, giáo dục, hạ tầng, giao thông, điện, nước,… và
tiếp cận như giao thông, kết nối, dịch vụ, môi trường, nước đây cũng là những thách thức trong quá trình đô thị hóa.
sạch…) chưa cho chúng ta một bộ mặt đô thị phù hợp. Tổ Nhà ở là bộ mặt của đô thị hóa, là mục tiêu số 11, là chương
chức UN Habitat đã phối hợp với Học viện Cán bộ quản lý trình phát triển lớn của Chính phủ. Chương trình xây dựng
xây dựng và đô thị Tập huấn cho các địa phương, xây dựng nhà ở luôn được xem xét một số thuận lợi về môi trường,
các chiến lược phát triển đô thị trong đó vấn đề nhà ở luôn dịch vụ cơ bản. Chương trình Nghị sự phát triển nhà ở là
là vấn đề trọng tâm. mục tiêu phát triển quan trọng về kinh tế, phát triển đồng
bộ hạ tầng. Chính phủ đôi khi gặp phải nhiều khó khăn
trong vấn đề phát triển NƠXH. Bên cạnh đó còn có một số
vấn đề như biến đổi khí hậu ngày càng trở nên cực đoan.
Do vậy, phát triển NƠXH cần phải quan tâm đến giải pháp
môi trường trong tương lai trên toàn cầu, cần có sáng kiến
khả thi. Hiện nay, các nước phát triển có nhiều chính sách
trong vấn đề phát triển NƠXH. Ở Hoa Kỳ, kêu gọi nhà đầu
tư tư nhân, trách nhiệm thuộc về các hiệp hội, tạo mô hình
và đối tác đảm bảo cung ứng cho nhiều nhà đầu tư khác
nhau. Tại Úc, Chính phủ cam kết toàn bộ người dân phải có
nhà ở. Mô hình áp dụng là chính sách tạo lập đối tác công
tư PPP trong lĩnh vực nhà ở. Hiện nay ở Úc áp dụng mô
hình nhà cộng đồng, thu nhập thấp, nhà ở cho công nhân.
Điều này tạo dựng PPP giữa Chính phủ, công ty và hiệp hội
để phát triển xây dựng nhà ở cho cộng đồng người có thu
nhập thấp. Người thu nhập thấp cần được quan tâm hơn
nhằm đảm bảo môi trường tốt nhất để sinh sống. Ở Úc,
luôn cung cấp dịch vụ đầy đủ đảm bảo như: Y tế và giáo
Số 64.2019 XÂY DỰNG & ĐÔ THỊ 17
- DIỄN ĐÀN XÂY DỰNG VÀ ĐÔ THỊ
dục luôn làm việc tích cực, như vậy chúng tôi sẽ chia sẻ kinh nghiệm vận phương thức này để phát triển tại Việt
người thuê nhà luôn được đảm bảo hành bền vững như: Chiến lược tạo Nam như: Lựa chọn mô hình, xây dựng
môi trường tích cực; xây dựng mạng thu nhập, thu phí dịch vụ, quản lý mô hình liên thông về dân cư, đất đai,
lưới hỗ trợ dịch vụ phù hợp để duy danh mục đầu tư hỗn hợp, huy động giao thông, quy hoạch đô thị và đầu tư
trì cuộc sống bền vững. Cần phải có sự tham gia, trao quyền, nâng cao xây dựng, cập nhật và chia sẻ thông tin...
điện, nước, môi trường xung quanh năng lực cho khách hàng/người thuê Với nội dung của Hội thảo “Phát triển
đảm bảo theo yêu cầu tối thiểu. Mật nhà/ cộng đồng; Xây dựng quan hệ đối NƠXH ở Việt Nam - Giải pháp và kinh
độ nhà ở tại Úc khá cao và nhiều mô tác giữa chính quyền và địa phương, nghiệm quốc tế” sẽ cung cấp kiến thức,
hình khác nhau (Nhà nước sở hữu, tư các tổ chức phi Chính phủ, khu vực nâng cao năng lực, hỗ trợ triển khai có
nhân quản lý) nhưng đều xây dựng tư nhân (bao gồm doanh nghiệp và hiệu quả hơn các chính sách NƠXH tại
khung quy định nhằm giúp Ban quản các thiết chế tài chính, viện nghiên Việt Nam; xây dựng mạng lưới đối tác với
lý có thể vận hành, thực hiện nâng cứu và trường Đại học trong nước các tổ chức Chính phủ (cấp Trung ương
cao hiểu biết, xây dựng quy tắc và tập và quốc tế thông qua ký kết các và địa phương), các viện nghiên cứu, các
trung vào thực hiện hóa để vận hành, thỏa thuận hợp tác); Cải thiện hiệu doanh nghiệp… nhằm tăng cường phối
tập trung vào đối tượng thuê nhà để quả và chất lượng trong cung cấp hợp và thúc đẩy hợp tác. Ngoài ra, đây là
có hợp đồng thuê nhà phù hợp. Điều dịch vụ (cách quản lý tài sản và hoạt cơ hội để giới thiệu các mô hình cung cấp
này có thể giúp người dân có thể sở động cho thuê, quản lý giám sát nhà NƠXH và nhà ở giá rẻ, trên cơ sở đó tìm
hữu nhà hoặc thuê nhà phù hợp với thầu và nhà cung ứng sản phẩm/ kiếm các giải pháp tiềm năng cho Việt
khả năng của mình. Giữa Trung ương dịch vụ), hy vọng sẽ là những gợi Nam trong bối cảnh còn nhiều khó khăn,
và Địa phương có hợp tác với nhau mở quan trọng trong lĩnh vực nhà ở vướng mắc hiện nay. Đây là bài toán cần
giúp thiết lập đối tác và giúp tìm đối nói chung và NƠXH nói riêng, hướng có sự chung tay của cơ quan quản lý Nhà
tượng thuê, mua nhà. Các chính sách tới ý nghĩa vô cùng nhân văn là đảm nước, các thành phố và khu vực tư nhân
đảm bảo tương đối lâu dài nhằm giúp bảo lợi ích cho cộng đồng và xã hội có thể đưa ra khuyến nghị và ý tưởng về
người dân có thể thuê hoặc sở hữu tại Việt Nam. khung pháp lý cũng như cơ hội hợp tác
nhà tốt nhất có thể. Chúng tôi với mục Vận dụng phương thức PPP trong phát triển đối với các doanh nghiệp phát
tiêu giới thiệu mô hình, chia sẻ kinh phát triển NƠXH tại Việt Nam có thể là triển nhà ở và các tổ chức xã hội thảo
nghiệm và giải pháp có thể chưa chắc một bước đi mới trong quá trình phát luận và tìm ra những biện pháp hữu hiệu
đã phù hợp nhưng với mục đích cùng triển kinh tế xã hội của đất nước. Có để thúc đẩy vấn đề NƠXH, nhà ở giá rẻ tại
tìm ra giải pháp phù hợp với Việt Nam, nhiều vấn đề đặt ra trong vận dụng Việt Nam.
18 HỌC VIỆN CÁN BỘ QUẢN LÝ XÂY DỰNG VÀ ĐÔ THỊ
nguon tai.lieu . vn
