Xem mẫu

  1. HỘI THẢO KHOA HỌC «PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG THỊ TRƯỜNG BĐS TRONG BỐI CẢNH MỚI» | 223 PHÂN TÍCH NHỮNG BẤT NHẤT, THIẾU ĐỒNG BỘ CỦA QUY ĐỊNH THU TIỀN SỬ DỤNG ĐẤT KHI TRÚNG ĐẤU GIÁ QUYỀN SỬ DỤNG ĐẤT Nguyễn Thị Tuyết Như Khoa Kinh tế - Tài chính, Trường Đại học Ngoại ngữ - Tin học TP.HCM nhu.ntt@huflit.edu.vn TÓM TẮT Bài tham luận này trình bày những sự bất nhất, thiếu đồng bộ của những quy định hướng dẫn thi hành Luật đất đai 2013 về viêc việc thu tiền sử dụng đất của người được giao đất hay thuê đất, thuê mặt nước do trúng đấu giá quyền sử dụng đất. Trên cơ sở đó đề xuất ý kiến sửa đổi bổ sung các quy định hướng dẫn việc thu tiền sử dụng đất của người được giao đất hay thuê đất, thuê mặt nước do trúng đấu giá quyền sử dụng đất theo tiêu chí nhất quán và đồng bộ hóa từ những quy định hiện hành.
  2. 224 | PHÂN TÍCH NHỮNG BẤT NHẤT, THIẾU ĐỒNG BỘ CỦA QUY ĐỊNH THU TIỀN SỬ DỤNG ĐẤT TỪ KHÓA: Luật đất đai 2013, đấu giá quyền sử dụng đất I. Đặt vấn đề Năm 1993, sự ra đời luật đất đai là căn cứ pháp luật đầu tiên công nhận giá trị quyền sử dụng đất được giao dịch trên thị trường, bước đầu công nhận sự hình thành của thị trường quyền sử dụng đất. Trong từng giai đoạn, có những chiến lược, sách lược phù hợp, thông qua những hướng dẫn, những quy định của hệ thống chính sách pháp luật, nhằm phát triển thị trường quyền sử dụng đất theo tiêu chí hiệu quả và bền vững. Sau mỗi mười năm, luật đất đai cũng cập nhật thay đổi cho phù hợp với yêu cầu phát triển của thị trường. Đến nay, luật đất đai đã qua 2 lần sửa đổi bổ sung (năm 2003 và 2013). Tuy nhiên, trong lần sửa đổi mới đây, các văn bản hướng dẫn thi hành Luật đất đai 2013 còn một số vấn đề chưa đồng bộ nhất quán việc thu tiền sử dụng đất khi trúng đấu giá, còn những vấn đề bất cập từ các Nghị định hướng dẫn thi hành Luật đất đai 2013 như đã nêu trên. Cấu trúc bài tham luận gồm có 3 phần, phần thứ hai là trình bày những quy định hướng dẫn thi hành Luật đât đai 2013, phần thứ ba là nhận xét và kiến nghị về mối quan hệ giữa các văn bản hướng dẫn thi hành luật đất đai 2013, cuối cùng là kết luận. II. Các quy định hướng dẫn thi hành Luật Đất đai 2013 Ngày 15/05/2014, chính phủ ban hành Nghị định 43/2014/NĐ-CP, quy định chi tiết thi hành một số diều của Luật đất đai 2013; Nghị định 45/2014/ NĐ-CP quy định về thu tiền sử dụng đất; Nghị định 46/2014/NĐ-CP thu tiền thuê đất, thuê mặt nước. Tiếp theo đó ngày 22/06/2016, Bộ Bộ Tài chính cùng Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành Thông tư liên tịch số 88/2016/ TTLT/BTC-BTNMT quy định về hồ sơ và trình tự, thủ tục tiếp nhận, luân chuyển hồ sơ xác định nghĩa vụ tài chính về đất đai của người sử dụng đất. Các văn bản này nhầm hướng dẫn thi hành luật đất đai 2013. Tuy nhiên, trong đó có những vấn đề chưa có mối liên hệ đồng bộ với nhau, dẫn đến khó khăn trong thực hiện hành thu tiền sử dụng đất, cụ thể như sau:
  3. HỘI THẢO KHOA HỌC «PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG THỊ TRƯỜNG BĐS TRONG BỐI CẢNH MỚI» | 225 1. Nghị định 43/2014/NĐ-CP ngày 15/05/2014 Nghị định 43/2014/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật đất đai 2013. Tại điểm d, khoản 5, Điều 68 (gọi tắt là Nghị định 43) quy định: “Sau khi người trúng đấu giá đã hoàn thành nghĩa vụ tài chính, cơ quan tài nguyên và môi trường trình cơ quan có thẩm quyền cấp Giấy chứng nhận, ký hợp đồng thuê đất đối với trường hợp thuê đất; tổ chức giao đất trên thực địa và trao Giấy chứng nhận; chỉ đạo cập nhật, chỉnh lý cơ sở dữ liệu đất đai, hồ sơ địa chính. Trường hợp người trúng đấu giá không nộp đủ tiền theo đúng yêu cầu thì cơ quan tài nguyên và môi trường trình Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền hủy quyết định công nhận kết quả trúng đấu giá” Nhận xét (1): Nghị định chưa làm rõ thời hạn để nhà đầu tư hoàn thành nghĩa vụ tài chính sau khi trúng đấu giá làm căn cứ để xử lý khi không nộp đủ tiền. Đây là khoảng trống dễ sinh ra tiêu cực khi hành thu. 2. Nghị định 45/2014/NĐ-CP ngày 15/05/2014 Nghị định 45/2014/NĐ-CP chính phủ quy định về thu tiền sử dụng đất. Tại Khoản 4, Điều 14, Nghị định số 45/NĐ-CP (gọi tắt là Nghị định 45) quy định: Thời hạn nộp tiền sử dụng đất: a) Trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày ký Thông báo của cơ quan thuế, người sử dụng đất phải nộp 50% tiền sử dụng đất theo Thông báo. b) Trong vòng 60 ngày tiếp theo, người sử dụng đất phải nộp 50% tiền sử dụng đất còn lại theo Thông báo. c) Quá thời hạn quy định tại Điểm a, Điểm b Khoản này, người sử dụng đất chưa nộp đủ số tiền sử dụng đất theo Thông báo thì
  4. 226 | PHÂN TÍCH NHỮNG BẤT NHẤT, THIẾU ĐỒNG BỘ CỦA QUY ĐỊNH THU TIỀN SỬ DỤNG ĐẤT phải nộp tiền chậm nộp đối với số tiền chưa nộp theo mức quy định của pháp luật về quản lý thuế trừ trường hợp có đơn xin ghi nợ tiền sử dụng đất đối với những trường hợp được ghi nợ.” Nhận xét (2): Nghị định 45/2014/NĐ-CP chia thời hạn nộp tiền sử dụng đất ra hai khung thời gian theo tỷ lệ 50:50 và được ghi nợ tiền sử dụng đất nếu thuộc trường hợp được ghi nợ. Nếu quá thời hạn đó, người sử dụng đất (không chỉ riêng người trúng đấu giá đất) chưa nộp đủ tiền sử dụng đất theo thông báo của cơ quan thuế, mà không thuộc diện được ghi nợ tiền sử dụng đất, thì phải nộp tiền phạt chậm nộp theo mức quy định của pháp luật về quản lý thuế. 3. Nghị định 46/2014/NĐ-CP ngày 15/05/2014 Nghị định 46/2014/NĐ-CP chính phủ quy định về thu tiền thuê đất, thuê mặt nước. Tại Khoản 4, Điều 24, Nghị định số 46/NĐ-CP (gọi tắt là Nghị định 46) quy định: “Trường hợp  nộp tiền thuê đất, thuê mặt nước một lần cho cả thời gian thuê a) Trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày ký Thông báo tiền thuê đất, thuê mặt nước của cơ quan thuế, người thuê đất phải nộp 50% tiền thuê đất theo Thông báo. b) Trong thời hạn 60 ngày tiếp theo, người thuê đất phải nộp 50% tiền thuê đất, thuê mặt nước còn lại theo Thông báo. c) Quá thời hạn quy định tại Điểm a, Điểm b Khoản này, người được Nhà nước cho thuê đất chưa nộp đủ tiền thuê đất theo Thông báo của cơ quan thuế thì phải nộp tiền chậm nộp đối với số tiền chưa nộp theo mức quy định của pháp luật về quản lý thuế.” Nhận xét (3): Nghị định 46/2014/NĐ-CP chia thời hạn nộp tiền thuê đất, thuê mặt nước ra hai khung thời gian theo tỷ lệ 50:50. Nếu quá thời hạn đó, mà người sử dụng đất (không chỉ riêng người trúng đấu giá đất) chưa
  5. HỘI THẢO KHOA HỌC «PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG THỊ TRƯỜNG BĐS TRONG BỐI CẢNH MỚI» | 227 nộp đủ tiền thuê đất theo Thông báo của cơ quan thuế thì phải nộp tiền phạt chậm nộp theo mức quy định của pháp luật về quản lý thuế. 4. Thông tư liên tịch Số: 88/2016/TTLT/BTC-BTNMT ngày 22/06/2016 Ngày 22/06/2016, Bộ Bộ Tài chính cùng Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành Thông tư liên tịch (gọi tắt là Thông tư 88) quy định về hồ sơ và trình tự, thủ tục tiếp nhận, luân chuyển hồ sơ xác định nghĩa vụ tài chính về đất đai của người sử dụng đất. Tại khoản 4, điều 15 của thông tư quy định: “Người trúng đấu giá có trách nhiệm nộp tiền tại Kho bạc nhà nước (hoặc cơ quan được Kho bạc nhà nước ủy nhiệm thu) theo đúng thời hạn tại Thông báo do cơ quan thuế ban hành. Trường hợp nộp chậm so với thời hạn quy định tại Thông báo của cơ quan thuế thì phải nộp tiền chậm nộp theo quy định của pháp luật quản lý thuế”. Nhận xét (4): Thông tư này quy định thời gian và địa điểm nộp tiền sử dụng đất của người trúng đấu giá theo thông báo của cơ quan thuế. Nếu quá thời hạn theo thông báo mà chưa nộp đủ tiền theo thời hạn trên thông báo, thì phải nộp tiền phạt chậm nộp theo mức quy định của pháp luật về quản lý thuế. Thông tư không đề cập đến trường hợp hủy quyết định công nhận kết quả trúng đấu giá khi người trúng đấu giá chưa nộp đủ tiền sử dụng đất (theo Nghị định 43), cũng không nhắc đến hai khung thời gian nộp tiền sử dụng đất (theo Nghị định 45 và Nghị định 46) III. Nhận xét và kiến nghị về sự bất nhất của các văn bản hướng dẫn thi hành Luật đất đai 2013 1. Nhận xét Nghị định 43, Nghị định 45, Nghị định 46 và Thông tư 88 chưa có mối liên hệ đồng bộ, nhất quán những quy định hành thu tiền sử dụng đất của người được giao đất hay thuê đất, thuê mặt nước do trúng đấu giá quyền sử dụng đất: - Sự lấp lửng của Nghị định 43 gây khó cho nhà đầu tư dự án có quy mô lớn: người trúng đấu giá quyền sử dụng đất nếu không kịp nộp đủ tiền thì không biết đến thời điểm nào bị hủy quyết định công
  6. 228 | PHÂN TÍCH NHỮNG BẤT NHẤT, THIẾU ĐỒNG BỘ CỦA QUY ĐỊNH THU TIỀN SỬ DỤNG ĐẤT nhận kết quả trúng đấu giá; nếu đã nộp tiền phạt nộp chậm theo Nghị định 45, hoặc Nghị định 46, nhưng chiếu theo Nghị định 43 thì cũng bị hủy quyết định công nhận kết quả trúng đấu giá và khi đó xem như mất hẳn khoản tiền ký quỹ khi tham gia đấu giá (1% - 3% tùy theo quy mô dự án). - Nghị định 45 và Nghị định 46 thì chia thời hạn nộp tiền sử dụng đất khi được nhà nước giao đất, cho thuê đất, cho thuê mặt nước ra hai khung thời gian theo tỷ lệ 50:50. Quá hạn theo hai khung thời gian này mà chưa nộp đủ tiền vào ngân sách thì phải nộp tiền phạt chậm nộp theo mức quy định của pháp luật về quản lý thuế. Nghị định 45 và Nghị định 46 không có ghi nhận mối liên hệ gì đến Nghị định 43 tại trường hợp hủy quyết định công nhận kết quả trúng đấu giá khi người trúng đấu giá quyền sử dụng đất không nộp đủ tiền. Mặt khác, hai khung thời gian nộp tiền sử dụng đất theo Nghị định 45 và Nghị định 46 gián tiếp bị phủ định bởi Thông tư 88. - Thông tư 88 quy định nếu quá thời hạn theo thông báo của cơ quan thuế mà chưa nộp đủ tiền, thì phải nộp tiền phạt chậm nộp theo mức quy định của pháp luật về quản lý thuế. Thông tư này không có có ghi nhận mối liên hệ gì đến hai khung thời gian nộp tiền theo Nghị định 45 và Nghị định 46, cũng không có ghi nhận mối liên hệ gì đến trường hợp hủy quyết định công nhận kết quả trúng đấu giá quyền sử dụng đất theo Nghị định 43. 2. Minh chứng về sự bất nhất của các văn bản hướng dẫn thi hành luật đất đai 2013 Chỉ mỗi việc hướng dẫn hành thu tiền sử dụng đất của người được giao đất hay thuê đất, thuê mặt nước do trúng đấu giá quyền sử dụng đất mà có đến bốn loại văn bản hướng dẫn khác nhau. Bốn loại văn bàn này đưa người trúng đấu giá quyền sử dụng đất đến ba số phận khác nhau nếu nộp chưa đủ tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, thuê mặt nước: - Một là, người trúng đấu giá quyền sử dụng đất có thể bị mất trắng do bị hủy quyết định công nhận kết quả trúng đấu giá quyền sử dụng đất theo Nghị định 43, mất tiền ký quỹ đấu giá, mất khoản tiền đã nộp vào ngân sách mà chưa đủ, hoặc chậm nộp.
  7. HỘI THẢO KHOA HỌC «PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG THỊ TRƯỜNG BĐS TRONG BỐI CẢNH MỚI» | 229 Thực tế đã chứng minh tại TP Đà Nẵng vào năm 2017, Công ty Vipico ở khu đô thị Văn Quán, Q.Hà Đông, Hà Nội, đã trúng đấu giá khu đất nằm mặt tiền đường Võ Văn Kiệt, có diện tích 11.487 m2 với mức giá cao nhất 56.800.000đ/m2 . Tổng số tiền phải nộp vào ngân sách 652 tỷ, chia làm 2 đợt, mỗi đợt đóng 50%. Đợt 1 vào ngày 20.10.2017, đợt 2 vào ngày 19.12.2017, nếu chậm nộp sẽ bị xử lý chậm nộp theo luật Quản lý thuế. Ngày 20.10.2017, Công ty VIPICO đã nộp 50% số tiền nêu trên. Do rơi vào thời điểm cuối năm tài chính, biết trước khó khăn về dòng tiền nên ngày 22.11.2017 và 17/12/2017, Công ty VIPICO lần lượt có đơn gửi UBND TP.Đà Nẵng xin giãn thời hạn nộp tiền đợt 2. Đến ngày 09/02/2018 Công ty VIPICO đã nộp hoàn tất số tiền 50% còn lại và nộp đủ tiền phạt nộp chậm 52 ngày. Nhưng đến ngày 16/11/2018, UBND TP. Đà Nẵng ban hành Quyết định hủy Quyết định về công nhận kết quả đấu giá quyền sử dụng đất đối với khu đất và thu tiền cọc nộp vào ngân sách nhà nước. Vì theo theo Nghị định 43, Vipico đã chậm nộp tiền 52 ngày đối với 50% số tiền sử dụng đất còn lại so với thông báo của cơ quan thuế [6]. - Hai là, nếu được hành xử theo Nghị định 45 và Nghị định 46, người trúng đấu giá quyền sử dụng đất có thể được nộp tiền vào ngân sách theo hai khung thời gian với tỷ lệ 50:50 và chịu nộp phạt chậm nộp theo mức quy định của pháp luật về quản lý thuế, để duy trì quyết định trúng đấu giá quyền sử dụng đất. Căn cứ pháp lý này đã giúp cho Công ty Vipico thắng kiện UBND TP.Đà Nẵng tại hai cấp Tòa Sơ thẩm và phúc thẩm [6]. Mặc dù vậy, nhưng cũng mất nhiều thời gian và chi phí theo đuổi vụ kiện để giành lại quyền sử dụng 11.487 m2 đất trúng đấu giá. Tuy nhiên, khi tranh tụng tại Tòa luật sư đại diện cho UBND Đà Nẵng cho rằng, việc chính quyền áp dụng Nghị định 43/2014/NĐ-CP để hủy kết quả đấu giá của Công ty Vipico là đúng quy định. Bởi nghị định 43 áp dụng chế tài cho một chủ thể là người trúng đấu giá, còn Nghị định 45/2014/NĐ-CP áp dụng chế tài cho tất cả các chủ thể khác nộp tiền sử dụng đất không qua đấu giá [6]. Có sự bất nhất giữa Nghị định 43/2014/NĐ-CP và Nghị định 45/2014/NĐ-CP. - Ba là, nếu hành xử theo Thông tư 88 thì người trúng đấu giá quyền sử
  8. 230 | PHÂN TÍCH NHỮNG BẤT NHẤT, THIẾU ĐỒNG BỘ CỦA QUY ĐỊNH THU TIỀN SỬ DỤNG ĐẤT dụng đất có thể nộp tiền vào ngân sách theo thông báo của cơ quan thuế và chịu nộp phạt chậm nộp theo mức quy định của pháp luật về quản lý thuế khi chưa nộp đủ tiền, để duy trì quyết định trúng đấu giá quyền sử dụng đất. Tùy vào ơn “mưa mốc” của cơ quan thuế ấn định thời hạn và số tiền nộp 100% hay 50:50. Ba số phận của người trúng đấu giá quyền sử dụng đất mà chưa nộp đủ tiền (gọi tắt là nhà đầu tư) tùy thuộc vào quan điểm và cách hành xử của cán bộ, công chức, viên chức chuyên ngành tài nguyên môi trường, ngành thuế căn cứ vào quy định của văn bản hướng dẫn nào. Nhà đầu tư hoàn toàn ở thế “bị động”, trông chờ vào ơn “mưa mốc” của các cấp cán bộ quản lý chuyên ngành, đó cũng là cơ hội cho tiêu cực chốn quan trường. Thêm một thực trạng đang diễn ra trong thời gian gần đây, bắt đầu từ cuộc đấu giá quyền sử dụng đất ngày 10-12-2021, tại 4 lô đất ở khu đô thị mới Thủ Thiêm (TP Thủ Đức) với 4 nhà đầu tư trúng đấu giá, nhưng đến nay đã có 2 doanh nghiệp bỏ cọc (Công ty TNHH Đầu tư bất động sản Ngôi Sao Việt, thuộc tập đoàn Tân Hoàng Minh và Công ty TNHH đầu tư phát triển và thương mại Bình Minh). Nguyên nhân phải đơn phương chấm dứt hợp đồng, chịu mất tiền cọc là do giá đưa ra quá cao so với mức giá khởi điểm đấu giá 7-8 lần, đưa giá đất Thủ Thiêm lên đến 2,45 tỷ đồng/m2 là con số không tưởng, Giá đất đưa lên như vậy liệu có ảnh hưởng gì đến thị trường bất động sản không; con số ảo do cao hứng hay vì mục đích nào khác mà người đấu giá phát ngôn; nếu cứ tùy hứng đấu giá đưa đến ảo giá, rồi đơn phương chấm dứt hợp đồng thì tác động đến thị trường đấu giá quyền sử dụng đất như thế nào, tích cực hay tiêu cực… Những hệ lụy còn bỏ ngỏ, trông chờ những nghiên cứu tiếp theo. 3. Kiến nghị Từ những luận cứ trên đây, để việc thực thi chính sách hành thu tiền sử dụng đất của người trúng đấu giá quyền sử dụng đất được minh bạch, công bằng, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho nhà đầu tư, thì giữa các Nghị định 43, Nghị định 45, Nghị định 46 và Thông tư 88 cần có mối liên hệ đồng bộ, nhất quán và làm rõ đối tượng áp dụng từng văn bản. Chính phủ cần ban hành quy định thống nhất chính sách thu tiền sử dụng
  9. HỘI THẢO KHOA HỌC «PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG THỊ TRƯỜNG BĐS TRONG BỐI CẢNH MỚI» | 231 đất, tiền thuê đất, thuê mặt nước của người trúng đấu giá quyền sử dụng đất theo tiêu chí cụ thể hóa thời điểm bắt đầu và kết thúc nộp tiền vào ngân sách; thời điểm tính tiền phạt chậm nộp; thời điểm hủy quyết định công nhận kết quả trúng đấu giá quyền sử dụng đất. Gia tăng hạn mức tiền cọc khi tham gia đấu giá cũng là giải pháp kiềm chế cao hứng của các nhà đầu tư khi phát ngôn đấu giá, tránh thổi giá bong bóng. IV. Kết luận Bài tham luận này trình bày những sự bất nhất, thiếu động bộ của các văn bản dưới luật đất đai 2013, cụ thể là Nghị định 43, Nghị định 45, Nghị định 46 và Thông tư 88. Cần có mối liên hệ đồng bộ, nhất quán từ những quy định của các văn bản này, để việc thực thi chính sách hành thu tiền sử dụng đất của người trúng đấu giá quyền sử dụng đất được minh bạch, công bằng, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho nhà đầu tư. Chính phủ cần kịp thời sửa đổi bổ sung cho phù hợp, để thống nhất những điều luật về đấu giá quyền sử dụng đất, về hành thu tiền sử dụng đất của người trúng đấu giá quyền sử dụng đất. Cần có sự nhất quán đồng bộ của các văn bản dưới luật, để những người thi hành luật mới tâm phục - khẩu phục, nhằm góp phần phát triển thị trường đấu giá quyền sử dụng đất trong bối cảnh mới.
  10. 232 | PHÂN TÍCH NHỮNG BẤT NHẤT, THIẾU ĐỒNG BỘ CỦA QUY ĐỊNH THU TIỀN SỬ DỤNG ĐẤT Tài liệu tham khảo: 1. Quốc hội, Luật đất đai số 45/2013/QH13 ngày 29/11/2013 2. Chính phủ, Nghị định 43/2014/NĐ-CP ngày 15/05/2014, quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật đất đai 2013 3. Chính phủ, Nghị định 45/2014/NĐ-CP ngày 15/05/2014, quy định về thu tiền sử dụng đất 4. Chính phủ, Nghị định 45/2014/NĐ-CP ngày 15/05/2014, quy định về thu tiền thuê đất, thuê mặt nước. 5. Bộ Tài chính và Bộ tài Nguyên và Môi trường, Thông tư liên tịch Số: 88/2016/TTLT/BTC-BTNMT ngày 22/06/2016, quy định về hồ sơ và trình tự, thủ tục tiếp nhận, luân chuyển hồ sơ xác định nghĩa vụ tài chính về đất đai của người sử dụng đất 6. https://vnexpress.net/27/09/2019 “Đà Nẳng bị doanh nghiệp khởi kiện”
nguon tai.lieu . vn