Xem mẫu
- QUY HOAÏCH
& TAÙC GIAÛ
Gi∂i ph∏p
quaûn lyù xaây döïng heø ñöôøng ñoâ thò
thaønh phoá haø noäi
Ts. NGUYeãN VAêN TUYeâN; KTs. DöôNG THò NGA; sV. ÑAøO QUANG QUAâN
Vieäc quaûn lyù khoâng gian heø ñöôøng ñoâ thò caàn coù caùch tieáp caän môùi ñeå caân baèng
vaø dung hoøa caùc vai troø cuûa noù trong quaù trình phaùt trieån ñoâ thò. Treân cô sôû
hieän traïng quaûn lyù heø ñöôøng ñoâ thò Haø Noäi, kinh nghieäm quaûn lyù treân theá giôùi,
baøi baùo ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp quaûn lyù xaây döïng heø ñöôøng ñoâ thò Haø Noäi.
Töø khoùa: Quaûn lyù, heø ñöôøng ñoâ thò, noäi thaønh Haø Noäi.
T haønh phoá Haø Noäi ñang dieãn ra quaù trình ñoâ thò hoùa nhanh. Dieän maïo ñoâ thò ñaõ coù nhieàu thay ñoåi, nhaát laø heä
thoáng giao thoâng ñoâ thò vaø keát caáu haï taàng xaõ hoäi. Trong ñoù vieäc xaây döïng vaø phaùt trieån ñoâ thò ñaõ trôû thaønh
phong traøo soâi ñoäng roäng khaép khu vöïc caùc quaän noäi thaønh. Song song vôùi quaù trình phaùt trieån ñoù, thaønh phoá
Haø Noäi baét ñaàu xuaát hieän nhieàu vaán ñeà baát caäp nhö quaù taûi veà keát caáu haï taàng, laán chieám khoâng gian heø ñöôøng, moâi
tröôøng ñoâ thò bò oâ nhieãm traàm troïng... Thaønh phoá Haø Noäi ñaõ tieán haønh chieán dòch giaønh laïi væa heø töø naêm 2017, tuy nhieân
ñeán nay vaãn chöa hieäu quaû, nhieàu tuyeán phoá sau chieán dòch ñaõ bò taùi laán chieám trôû laïi. Töø nhöõng thöïc tieãn treân, caàn coù
giaûi phaùp quaûn lyù xaây döïng phuø hôïp hôn ñoái vôùi ñieàu kieän ñaëc tröng cuûa thaønh phoá Haø Noäi.
1. Moät soá kinh nghieäm quaûn lyù heø ñöôøng treân theá giôùi
Taïi thaønh phoá New York, chính quyeàn ñoâ thò ñaõ ñöa ra caùc chính saùch, quy hoaïch khu vöïc baùn haøng rong treân caùc
tuyeán phoá, cuï theå nhö sau:
i) Caùc hoaït ñoäng buoân baùn, kinh doanh treân væa heø ñeàu phaûi tuaân thuû quy ñònh chung cuûa Thaønh phoá. Theo ñoù, ñeå
ñöôïc hoaït ñoäng treân væa heø phaûi coù giaáy pheùp vaø phaûi traû phí. Hay vaøo ngaøy cao ñieåm coù söï kieän ñoâng ngöôøi, xe baùn
haøng phaûi mua choã töø nhieàu thaùng tröôùc.
Chính quyeàn thaønh phoá New York ñaõ bieán Quaûng tröôøng Thôøi ñaïi thaønh moät khu vöïc phaùt trieån, saàm uaát vôùi nhöõng
xe baùn ñoà aên, haøng löu nieäm ven ñöôøng... Vaøo nhöõng naêm 80 cuûa theá kyû tröôùc, chæ coù khoaûng hôn 4.000 xe baùn
SË 100 . 2019 79
- Q u y h oπch & t∏c gi∂
haøng rong thì hieän taïi, con soá naøy ñaõ leân phoá phaûi roäng ít nhaát 2m trôû leân daønh cho
tôùi 10.000 - 12.000 xe vaø luoân coù khoaûng ngöôøi ñi boä.
2.500 ngöôøi trong danh saùch chôø xin caáp
giaáy pheùp. Ngay töø nhöõng naêm 1980, chính Taïi Singapore, chính quyeàn ñoâ thò ngay töø
quyeàn thaønh phoá ñaõ ñaët ta moät giôùi haïn veà ñaàu ñaõ ñaùnh giaù cao söï ñoùng goùp cuûa quaùn
soá löôïng xe baùn ñoà aên ñöôïc pheùp hoaït ñoäng haøng væa heø vaøo neàn kinh teá ñaát nöôùc. Ñeán
treân ñöôøng phoá ñeå haïn cheá löôïng khoùi buïi, naêm 1996, taát caû ngöôøi baùn haøng töï do cuûa
tieáng oàn coù theå aûnh höôûng tôùi ngöôøi daân. Singapore ñeàu ñaõ coù quaùn baùn haøng, ñöôïc
chính quyeàn caáp giaáy pheùp. Hoï coøn ñöôïc döï
Ñeå ñöôïc pheùp kinh doanh, moãi chuû kinh caùc khoùa hoïc veà veä sinh caù nhaân, veä sinh
doanh phaûi traû khoaûn phí laø 200 USD cho thöïc phaåm vaø dinh döôõng. Singapore cuõng
giaáy pheùp trong thôøi haïn 2 naêm vaø ñöôïc thöïc hieän cheá ñoä quaûn lyù nghieâm ngaët, aùp
pheùp gia haïn. Trong khi ñoù, möùc phaït ñoái duïng hình phaït haønh chính ñoái vôùi nhöõng
vôùi nhöõng ngöôøi kinh doanh khoâng coù giaáy haønh vi vi phaïm luaät kinh doanh, laán chieám
Hình 1. Ngöôøi baùn haøng væa heø vaãn ñaûm baûo loái ñi pheùp laø khaù cao so vôùi chi phí xin giaáy pheùp heø ñöôøng hoaëc khoâng coù giaáy pheùp ñaêng
cho ngöôøi ñi boä taïi thaønh phoá New York, Myõ (1.300 USD). Coøn neáu muoán söû duïng giaáy kyù kinh doanh. Singapore ñaõ raø soaùt, ñieàu
pheùp chôï ñen, ngöôøi kinh doanh coù theå phaûi chænh xaây döïng ñoàng boä cô sôû phaùp lyù; Coù
traû khoaûn phí cao: 25.000 USD vôùi moät giaáy giaûi phaùp thích hôïp vôùi ñieàu kieän theå cheá cuûa
pheùp baùn haøng toaøn thôøi gian trong 2 naêm. töøng khu vöïc, phuø hôïp vôùi kinh teá, vaên hoùa
Vì vaäy, nhieàu ngöôøi cuõng e deø khi tìm ñeán thò töøng ñòa phöông; Phaân coâng cuï theå, roõ traùch
tröôøng giaáy pheùp chôï ñen, bôûi khoaûn cheânh nhieäm cho töøng chuû theå tham gia, ñoàng thôøi
leäch chi phí quaù lôùn. Ngoaøi ra, nguoàn thu töø taêng cöôøng coâng taùc kieåm tra, giaùm saùt vieäc
nhöõng “gaùnh haøng rong” laø moät khoaûn khoâng thöïc hieän, kòp thôøi ñaùnh giaù keát quaû ñeå naâng
heà nhoû. Haøng naêm, nhöõng ngöôøi buoân baùn cao hieäu quaû quaûn lyù.
væa heø ñaõ ñoùng goùp 293 trieäu USD vaøo neàn
kinh teá Myõ. Chính phuû Thaùi Lan ñaõ tieán haønh haøng
loaït chieán dòch nhaèm laáy laïi hình aûnh caûnh
ii) Ñeå ñaûm baûo khoâng gian ñi boä hôïp lyù, töø quan ñoâ thò, moät trong soá ñoù laø deïp boû
thaùng 8/2016, chính quyeàn ñoâ thò ñaõ ñöa hoaït ñoäng baùn haøng rong treân ñöôøng phoá.
ra quy ñònh veà vieäc caùc hoä kinh doanh phaûi Chieán dòch haïn cheá baùn haøng vaøo giôø cao
ñaûm baûo giöõ laïi 1,5m cho ngöôøi ñi boä. ñieåm vaø di dôøi hôn 3.000 quaày buoân baùn
treân væa heø tôùi nhöõng khu phoá daønh rieâng
Taïi thaønh phoá Baéc Kinh, Trung Quoác, ñeå cho hoaït ñoäng naøy.
traùnh tình traïng nheách nhaùc cho ñoâ thò,
Hình 2. Tuyeán ñöôøng aåm thöïc “food street”, Singapore chính quyeàn ñaëc khu boá trí quy hoaïch 2. Giaûi phaùp naâng cao chaát löôïng
rieâng bieät khu haønh chính vaø khu du lòch. quaûn lyù heø ñöôøng ñoâ thò Haø Noäi
Taïi khu haønh chính, chuû yeáu laø caùc nhaø a. Phaân vuøng quaûn lyù khoâng gian
haøng “haïng sang”. Coøn taïi caùc khu du lòch, Khu vöïc 9 quaän noäi thaønh Haø Noäi ñöôïc phaân
thì khoâng gian vaên hoùa ñöôøng phoá ña daïng laøm 3 khu vöïc chính nhö sau:
hôn. Taïi moät soá tuyeán phoá ñöôïc quy ñònh laø n Khu vöïc Phoá coå: Bao goàm 8 phöôøng cuûa
khu du lòch, ñöôøng phoá seõ ñöôïc quy hoaïch quaän Hoaøn Kieám, coù dieän tích khoaûng 82ha,
daønh rieâng cho ngöôøi ñi boä. Caùc haøng ñöôïc quy ñònh quaûn lyù khoâng gian theo quyeát
quaùn khoâng ñöôïc pheùp buoân baùn hay ñeå ñònh soá 6398/QÑ-UBND ngaøy 24/10/2013.
cho thöïc khaùch ngoài ôû væa heø. Ñaàu thaùng n Khu vöïc Phoá cuõ: Bao goàm 215 oâ phoá
7/2016, Ban quaûn lyù kieán thieát xaây döïng vaø vaø 150 tuyeán phoá, coù dieän tích khoaûng
caûnh quan ñoâ thò thuû ñoâ Baéc Kinh ñaõ tieán 507,88ha, ñöôïc quy ñònh quaûn lyù khoâng
haønh ñieàu chænh caùc quy ñònh môùi veà quaûn gian theo quyeát ñònh soá 24-2015/QÑ-UBND
lyù væa heø cuûa thaønh phoá, theo ñoù khoaûng ngaøy 13/08/2015.
caùch ñaët caùc boát ñieän thoaïi coâng coäng seõ n Khu vöïc Phoá môùi: Bao goàm caùc tuyeán
laø 1km, dieän tích cuûa caùc quaày baùo treân væa phoá coøn laïi trong phaïm vi khaûo saùt cuûa 9
heø seõ giaûm gaàn moät nöûa, caùc bieån baùo nhaø quaän noäi thaønh theo hình 1, bao goàm caùc
veä sinh coâng coäng, taøu ñieän ngaàm, ñöôøng loaïi ñöôøng sau:
haàm ñi boä seõ ñöôïc taäp hôïp trong moät coät q Loaïi 1 (ñöôøng caáp ñoâ thò);
bieån baùo… Theo nhöõng quy ñònh môùi naøy, q Loaïi 2 (ñöôøng caáp khu vöïc);
moät soá cô sôû dòch vuï coâng coäng laán chieám q Loaïi 3 (ñöôøng caáp noäi boä - ñöôøng phaân
Hình 3. Baùn haøng rong treân væa heø taïi Thaùi Lan vaøo giôø cao ñieåm væa heø seõ bò dôõ boû, væa heø ñoâ thò cuûa thaønh khu vöïc).
80 SË 100 . 2019
- Baûng 1: Phaân vuøng quaûn lyù heø ñöôøng ñoâ thò noäi thaønh Haø Noäi
b. Quan ñieåm, nguyeân taéc quaûn lyù khoâng
gian
Quan ñieåm:
n Tuaân thuû caùc quy ñònh cuûa cuõ luaät, caùc quy
chuaån, tieâu chuaån, quy phaïm, caùc chính saùch
vaø cô cheá lieân quan;
n Ñaûm baûo thoáng nhaát quy hoaïch, ñoàng boä
vôùi thieát keá ñoâ thò vaø quy cheá quaûn lyù khoâng
gian, kieán truùc, caûnh quan tuyeán heø ñöôøng;
n Coù giaûi phaùp cuï theå toå chöùc thöïc hieän;
n Thöïc hieän phaân coâng, phaân caáp trong quaûn
lyù ñieàu haønh;
n Taêng cöôøng söï tham gia quaûn lyù hieäu quaû
cuûa coäng ñoàng daân cö.
Nguyeân taéc:
n Phuø hôïp vôùi yeâu caàu quaûn lyù theo phaân loaïi,
phaân caáp ñoâ thò.
n Tuaân thuû caùc cô sôû phaùp lyù veà quaûn lyù khoâng
gian, kieán truùc, caûnh quan tuyeán Phoá.
n Ñaùp öùng ñoàng boä caùc tieâu chí quaûn lyù khoâng
gian, kieán truùc, caûnh quan.
n Toå chöùc thöïc hieän ñaày ñuû, ñuùng quy trình
noäi dung quaûn lyù khoâng gian, kieán truùc, caûnh
quan tuyeán Phoá.
n Phaân caáp quaûn lyù giöõa chính quyeàn vaø caùc
ngaønh, toå chöùc xaõ hoäi
n Taêng cöôøng hieäu löïc quaûn lyù nhaø nöôùc, chuù
troïng thöôøng xuyeân coâng taùc thanh tra, kieåm
tra, xöû lyù.
c. Moät soá moâ hình quaûn lyù khoâng gian
Baøi baùo ñeà xuaát ba moâ hình quaûn lyù linh hoaït
heø ñöôøng ñoâ thò Haø Noäi nhö sau:
Moâ hình quaûn lyù nhaø nöôùc: Nhaø nöôùc quaûn
lyù khoâng gian heø ñöôøng ñoâ thò. AÙp duïng cho
khoâng gian heø ñöôøng ñoâ thò coâng coäng cuûa ñoâ
thò phuïc vuï lôïi ích tröïc tieáp cuûa coäng ñoàng nhö
quaûng tröôøng, coâng trình haønh chính, thöông
maïi dòch vuï cao caáp. Öu ñieåm cuûa moâ hình
naøy laø söï thoáng nhaát quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc
Hình 4. Phaân vuøng quaûn lyù heø ñöôøng ñoâ thò Haø Noäi
mang laïi hieäu quaû vaø nguoàn löïc cho vieäc naâng
cao chaát löôïng quaûn lyù khoâng gian heø ñöôøng goùp cuûa coäng ñoàng. Haïn cheá cuûa moâ hình naøy n Coäng ñoàng (50%) - Chính quyeàn (50%):
ñoâ thò. Tuy nhieân moâ hình naøy cuõng coù haïn laø daãn ñeán phöùc taïp trong coâng taùc quaûn lyù Nhaø nöôùc laø ngöôøi xaây döïng. Coäng ñoàng laø
cheá trong vieäc huy ñoäng nguoàn löïc xaõ hoäi hoùa, vaän haønh döï aùn, quaûn lyù khai thaùc heä thoáng ngöôøi giaùm saùt, goùp yù veà vieäc thöïc hieän xaây
khoâng phaùt huy ñöôïc vai troø coäng ñoàng trong khoâng gian heø ñöôøng ñoâ thò. döïng heø ñöôøng ñoâ thò. Coäng ñoàng vaø chính
vieäc xaây döïng khoâng gian heø ñöôøng. quyeàn ñòa phöông seõ cuøng quaûn lyù khoâng
Moät soá daïng hôïp taùc quaûn lyù giöõa chính quyeàn gian toång theå vaø leân keá hoaïch hoaït ñoäng.
Moâ hình quaûn lyù keát hôïp giöõa nhaø nöôùc – coäng vaø coäng ñoàng: Chính quyeàn ñòa phöông lo quaûn lyù veà vaän
ñoàng: trong ñaàu tö phaùt trieån khoâng gian heø n Coäng ñoàng (chính) - Chính quyeàn (hoã trôï): haønh, coäng ñoàng quaûn lyù moâi tröôûng veä sinh
ñöôøng ñoâ thò, theo ñoù moät phaàn hoaëc toaøn Coäng ñoàng seõ ñoùng goùp xaây döïng vaø töï quaûn xanh - saïch - ñeïp, toå chöùc söï kieän vaên hoùa
boä coâng vieäc seõ ñöôïc chuyeån giao cho coäng lyù khoâng gian heø ñöôøng ñoâ thò. Chính quyeàn coäng ñoàng… Ñeà xuaát aùp döïng taïi caùc khu vöïc
ñoàng thöïc hieän vôùi söï hoã trôï cuûa Nhaø nöôùc. seõ giaùm saùt quaûn lyù töø xa. Ñeà xuaát aùp duïng coù daân trí töông ñoái cao vôùi heø ñöôøng khu vöïc.
Öu ñieåm moâ hình naøy laø vöøa phaùt huy ñöôïc cho caùc khu vöïc coù trình ñoä daân trí cao, an
vai troø quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc, cuûa chính quyeàn ninh toát vôùi quy moâ döï aùn chænh trang heø n Coäng ñoàng (phuï, hoã trôï) - Chính quyeàn
ñòa phöông laïi vöøa thuùc ñaåy söï tham gia ñoùng ñöôøng phaân khu vöïc, ñöôøng noäi boä. (chính): Nhaø nöôùc seõ xaây döïng vaø quaûn lyù
SË 100 . 2019 81
- Q u y h oπch & t∏c gi∂
khoâng gian heø ñöôøng ñoâ thò. Coäng ñoàng
laø ngöôøi giaùm saùt khaû naêng thöïc hieän xaây
döïng vaø quaûn lyù khoâng gian heø ñöôøng ñoâ
thò cuûa nhaø nöôùc. Ñeà xuaát aùp duïng caùc caùc
khu vöïc ñoâ thò coù trình ñoä daân trí trung bình
vaø quy moâ döï aùn khoâng gian heø ñöôøng caáp
ñoâ thò.
n Moâ hình quaûn lyù coäng ñoàng quaûn lyù: AÙp
duïng cho caùc khoâng gian heø ñöôøng ñoâ thò
höôùng tôùi giaù trò kinh teá, thöông maïi laø chính.
Moâ hình quaûn lyù naøy coù thaønh coâng veà kinh
teá nhöng chöa taïo ñöôïc baûn saéc rieâng. Tuy Quy moâ khoâng gian.
nhieân, ñaây laø daïng caàn ñöôïc khuyeán khích
hieän nay. Vì vaäy, nhaø nöôùc caàn phaûi coù nhieàu
cô cheá khuyeán khích hôn (cô cheá veà thueá, giaù
trò thueá ñaát…).
d. Quy ñònh quaûn lyù khoâng gian kieán truùc
cuï theå cho caùc khu vöïc
Quy moâ khoâng gian: Baûng beân.
Caùc coâng trình xaây döïng (maët ñöùng caùc
coâng trình keà caän): Baûng beân.
5. Keát luaän
Raát caàn moâ hình quaûn lyù linh hoaït phuø hôïp
vôùi töøng khu vöïc ñaëc thuø cuûa ñoâ thò. Töø ñaùnh
giaù thöïc traïng quaûn lyù xaây döïng vaø söû duïng
heø ñöôøng ñoâ thò, qua ñoù ruùt ra ñöôïc caùc loaïi
heø ñöôøng gaén vôùi ñaëc tröng cuûa thaønh phoá
Haø Noäi. Ñaáy laø vaán ñeà coù tính coát loõi, tính
chieán löôïc trong vieäc giaûi quyeát caùc vaán ñeà
heø ñöôøng ñoâ thò caû veà khía caïnh lyù luaän vaø
thöïc tieãn. Treân cô sôû phaân loaïi heø ñöôøng ñoâ
thò seõ ñöa ra caùc moâ hình quaûn lyù vaø moät soá
quy ñònh quaûn lyù khoâng gian heø ñöôøng ñoâ thò
thaønh phoá Haø Noäi.
Taøi lieäu Tham khaûo:
- Boä Xaây döïng (2013), Söûa ñoåi, boå sung moät soá ñieàu
cuûa Thoâng tö soá 06/2013/TT-BXD ngaøy 13 thaùng 5
naêm 2013 cuûa Boä tröôûng Boä Xaây döïng höôùng daãn veà
noäi dung Thieát keá ñoâ thò, ngaøy 16 thaùng 10 naêm 2013.
- UBND thaønh phoá Haø Noäi (2013), Ban haønh Quy cheá
quaûn lyù quy hoaïch - kieán truùc Khu phoá Coå Haø Noäi,
theo quyeát ñònh soá 6398/QÑ-UBND ngaøy 24/10/2013.
- UBND thaønh Phoá Haø Noäi (2014), Thieát keá
maãu heø ñöôøng ñoâ thò treân ñòa baøn thaønh phoá
Haø Noäi, theo quyeát ñònh soá 4340/QÑ-UBND
ngaøy 20 thaùng 08 naêm 2014.
- UBND thaønh Phoá Haø Noäi (2015), Quy cheá quaûn lyù
quy hoaïch, kieán truùc Khu phoá cuõ Haø Noäi, Theo quyeát
ñònh soá 24-2015/QÑ-UBND ngaøy 13/08/2015.
- Nguyeãn Mai Anh (2013), Nghieân cöùu quaûn lyù, söû
duïng væa heø treân ñòa baøn TP.HCM: thöïc traïng vaø giaûi
phaùp, Ñeà taøi caáp thaønh phoá.
- Traàn Thoï Hieàn (2017), Quaûn lyù khoâng gian, kieán
truùc, caûnh quan caùc tuyeán phoá chính khu vöïc noäi ñoâ
lòch söû thaønh phoá Haø Noäi (laáy ñòa baøn quaän Ba Ñình
laøm ví duï nghieân cöùu), Luaän aùn Tieán só, Ñaïi hoïc Kieán
truùc Haø Noäi. Caùc coâng trình xaây döïng (maët ñöùng caùc coâng trình keà caän).
82 SË 100 . 2019
nguon tai.lieu . vn
