1. Trang Chủ
  2. Luật học
  3. Giải đáp thắc mắc về hôn nhân và gia đình: Phần 2

Giải đáp thắc mắc về hôn nhân và gia đình: Phần 2

Nối tiếp phần 1, phần 2 của tài liệu Câu hỏi - Giải đáp về hôn nhân và gia đình tiếp tục trình bày các nội dung chính sau: Quan hệ giữa cha mẹ và con; Quan hệ giữa các thành viên khác của gia đình; Quan hệ hôn nhân và gia đình có yếu tố nước ngoài;... Mời các bạn cùng tham khảo để nắm nội dung chi tiết. V. QUAN HÖ GI÷A CHA MÑ Vµ CON a. quyÒn vµ NGHÜA Vô gi÷a CHA MÑ vµ con C©u hái 38: ChÞ Q lÊy chång ®· 7 n¨m vµ sinh ®­îc mét trai, mét g¸i. Do m©u thuÉn trÇm träng, anh chÞ quyÕt ®Þnh ly h«n. ChÞ

Thể loại Tài liệu miễn phí Luật học

Số trang 81

Ngày tạo 4/7/2023 10:05:14 PM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước 0.72 M

Tên tệp

Tải Giải đáp thắc mắc về hôn nhân và gia đình: Phần 2 (.pdf)

Xem mẫu

  1. V. QUAN HÖ GI÷A CHA MÑ Vµ CON a. quyÒn vµ NGHÜA Vô gi÷a CHA MÑ vµ con C©u hái 38: ChÞ Q lÊy chång ®· 7 n¨m vµ sinh ®­îc mét trai, mét g¸i. Do m©u thuÉn trÇm träng, anh chÞ quyÕt ®Þnh ly h«n. ChÞ Q muèn nu«i c¶ hai con nh­ng chång vµ mÑ chång chÞ tuyªn bè chØ cho chÞ nu«i ®øa con g¸i cßn con trai ph¶i tr¶ cho bªn néi. ChÞ Q muèn biÕt viÖc nµy ph¸p luËt quy ®Þnh nh­ thÕ nµo? Tr¶ lêi: §iÒu 69 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 x¸c ®Þnh nghÜa vô vµ quyÒn cña cha mÑ. Theo ®ã: - Cha mÑ th­¬ng yªu, t«n träng ý kiÕn cña con; ch¨m lo viÖc häc tËp, gi¸o dôc ®Ó con ph¸t triÓn lµnh m¹nh vÒ thÓ chÊt, trÝ tuÖ, ®¹o ®øc, trë thµnh ng­êi con hiÕu th¶o cña gia ®×nh, c«ng d©n cã Ých cho x· héi; - Cha mÑ tr«ng nom, nu«i d­ìng, ch¨m sãc, b¶o vÖ quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña con ch­a thµnh niªn, con ®· thµnh niªn nh­ng mÊt n¨ng lùc 90
  2. hµnh vi d©n sù hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng vµ kh«ng cã tµi s¶n ®Ó tù nu«i m×nh; - Gi¸m hé hoÆc ®¹i diÖn theo quy ®Þnh cña Bé luËt d©n sù cho con ch­a thµnh niªn, con ®· thµnh niªn mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù; - Kh«ng ®­îc ph©n biÖt ®èi xö víi con trªn c¬ së giíi hoÆc theo t×nh tr¹ng h«n nh©n cña cha mÑ; kh«ng ®­îc l¹m dông søc lao ®éng cña con ch­a thµnh niªn, con ®· thµnh niªn mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng; kh«ng ®­îc xói giôc, Ðp buéc con lµm viÖc tr¸i ph¸p luËt, tr¸i ®¹o ®øc x· héi. Vî chång chÞ Q x¶y ra m©u thuÉn trÇm träng dÉn ®Õn ly h«n. Trong viÖc gi¶i quyÕt ly h«n th× vÊn ®Ò nu«i con rÊt quan träng. §iÒu nµy kh«ng chØ xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu t×nh c¶m, tr¸ch nhiÖm cña cha mÑ mµ cßn xuÊt ph¸t tõ viÖc b¶o vÖ quyÒn cña con c¸i ®­îc nu«i d­ìng, ch¨m sãc tèt nhÊt. Vî chång chÞ Q cã thÓ tháa thuËn víi nhau vÒ viÖc nu«i con chø kh«ng thÓ Ðp chÞ nu«i ch¸u g¸i, chång chÞ vµ mÑ chång nu«i ch¸u trai. Nh­ng nÕu viÖc tháa thuËn ®ã dÉn ®Õn viÖc ®øa trÎ kh«ng ®­îc b¶o vÖ nh÷ng quyÒn c¬ b¶n cña m×nh th× còng kh«ng ®­îc chÊp nhËn. Trong tr­êng hîp vî chång kh«ng thÓ tháa thuËn ®­îc th× Tßa ¸n sÏ ph©n xö. Lóc nµy, viÖc giao con cho ai nu«i hoÆc ai nu«i con nµo lµ do ph¸n quyÕt cña Tßa ¸n. NÕu chÞ Q cã nguyÖn väng nu«i c¶ hai con mµ ®ã lµ nguyÖn väng chÝnh ®¸ng vµ chÞ cã ®ñ c¸c ®iÒu 91
  3. kiÖn cÇn thiÕt b¶o ®¶m cho viÖc nu«i hai con ®ã mét c¸ch tèt nhÊt th× Tßa ¸n còng sÏ xem xÐt quyÕt ®Þnh. NÕu vî chång mçi ng­êi nu«i mét ®øa th× còng ph¶i c¨n cø vµo hoµn c¶nh, ®iÒu kiÖn thùc tÕ ®Ó gi¶i quyÕt. Trong viÖc nu«i con sau nµy, nÕu mét bªn gÆp khã kh¨n th× bªn kia cßn ph¶i cã nghÜa vô cÊp d­ìng cho c¸c ch¸u ®Õn lóc tr­ëng thµnh. B. QUYÒN Vµ NGHÜA Vô CñA CON §èI VíI CHA MÑ C©u hái 39: ¤ng N n¨m nay ®· ngoµi 70 tuæi, «ng cã hai con trai, mét con g¸i nh­ng «ng th­êng xuyªn bÞ nh÷ng ®øa con nµy, kÓ c¶ con d©u chöi m¾ng, sØ nhôc, thËm chÝ hä cßn cã hµnh vi ®¸nh ®Ëp, hµnh h¹ «ng. Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt th× hµnh vi cña nh÷ng ng­êi con cña «ng N bÞ xö lý nh­ thÕ nµo? Tr¶ lêi: Kho¶n 2 §iÒu 70 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 quy ®Þnh: Con cã bæn phËn yªu quý, kÝnh träng, biÕt ¬n, hiÕu th¶o, phông d­ìng cha mÑ, gi÷ g×n danh dù, truyÒn thèng tèt ®Ñp cña gia ®×nh. Kho¶n 2 §iÒu 71 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 quy ®Þnh: Con cã nghÜa vô vµ quyÒn ch¨m sãc, nu«i d­ìng cha mÑ, ®Æc biÖt khi cha mÑ 92
  4. mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù, èm ®au, giµ yÕu, khuyÕt tËt; tr­êng hîp gia ®×nh cã nhiÒu con th× c¸c con ph¶i cïng nhau ch¨m sãc, nu«i d­ìng cha mÑ. VËy, hµnh ®éng cña nh÷ng ng­êi con cña «ng N râ rµng ®· bÊt chÊp lu©n th­êng, ®¹o lý, bÊt chÊp ph¸p luËt. NÕu ë møc ®é võa ph¶i vµ chØ trong ph¹m vi bÞ lªn ¸n vÒ ®¹o ®øc th× ch­a cÇn ®Õn sù can thiÖp cña ph¸p luËt; nh­ng nÕu nh÷ng hµnh vi ®ã v­ît qu¸ ph¹m vi cho phÐp th× cÇn ph¶i cã nh÷ng h×nh thøc vµ biÖn ph¸p xö lý nghiªm minh. Hµnh ®éng cña nh÷ng ng­êi con cña «ng N cho thÊy, hä ®· ph¹m vµo téi ng­îc ®·i hoÆc hµnh h¹ «ng bµ, cha mÑ, vî chång, con ch¸u, ng­êi cã c«ng nu«i d­ìng m×nh ®­îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 151 Bé luËt h×nh sù n¨m 1999 söa ®æi, bæ sung n¨m 2009. Hµnh vi ph¹m téi ®­îc thÓ hiÖn ë hµnh vi ng­îc ®·i nghiªm träng hoÆc hµnh h¹ «ng bµ, cha mÑ, vî, chång, con, ch¸u, ng­êi cã c«ng nu«i d­ìng m×nh vÒ ¨n, ë, mÆc vµ c¸c sinh ho¹t hµng ngµy kh¸c. Ng­îc ®·i th­êng thÓ hiÖn ë viÖc ®èi xö tåi tÖ nh­ th­êng xuyªn m¾ng chöi, xØ v¶, ®Ó ®ãi r¸ch, ®Ó ë n¬i cùc khæ mÆc dï cã ®iÒu kiÖn tèt h¬n; g©y ®au ®ín vÒ thÓ x¸c lÉn tinh thÇn. Sù ®èi xö ng­îc ®·i ph¶i ë møc ®é nghiªm träng, th­êng xuyªn, kÐo dµi vµ g©y sù c¨m phÉn trong x· héi. Hµnh vi cña nh÷ng ng­êi con cña «ng N nÕu ch­a ®Õn møc ph¶i bÞ truy tè tr­íc ph¸p luËt th× 93
  5. còng sÏ ph¶i bÞ xö lý vÒ hµnh chÝnh. NÕu ®· bÞ xö lý vÒ hµnh chÝnh mµ vÉn cßn vi ph¹m th× sÏ bÞ xö lý vÒ h×nh sù. C. VIÖC CHA MÑ §¹I DIÖN CHO CON C©u hái 40: Khi con cã nh÷ng viÖc liªn quan ®Õn giao dÞch tµi s¶n hay ph¶i båi th­êng do nghÞch ph¸ lµm h­ h¹i tµi s¶n cña ng­êi kh¸c th× cha mÑ cã ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm kh«ng? Ph¸p luËt vÒ h«n nh©n vµ gia ®×nh quy ®Þnh vÒ vÊn ®Ò nµy nh­ thÕ nµo? Tr¶ lêi: Theo quy ®Þnh cña §iÒu 73 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 th× cha mÑ cã tr¸ch nhiÖm ®¹i diÖn cho con trong mét sè tr­êng hîp cô thÓ nh­ sau: 1. Cha mÑ lµ ng­êi ®¹i diÖn theo ph¸p luËt cho con ch­a thµnh niªn, con ®· thµnh niªn mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù, trõ tr­êng hîp con cã ng­êi kh¸c lµm gi¸m hé hoÆc cã ng­êi kh¸c ®¹i diÖn theo ph¸p luËt. 2. Cha hoÆc mÑ cã quyÒn tù m×nh thùc hiÖn giao dÞch nh»m ®¸p øng nhu cÇu thiÕt yÕu cña con ch­a thµnh niªn, con ®· thµnh niªn mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng vµ kh«ng cã tµi s¶n ®Ó tù nu«i m×nh. 94
  6. 3. §èi víi giao dÞch liªn quan ®Õn tµi s¶n lµ bÊt ®éng s¶n, ®éng s¶n cã ®¨ng ký quyÒn së h÷u, quyÒn sö dông, tµi s¶n ®­a vµo kinh doanh cña con ch­a thµnh niªn, con ®· thµnh niªn mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù th× ph¶i cã sù tháa thuËn cña cha mÑ. 4. Cha, mÑ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm liªn ®íi vÒ viÖc thùc hiÖn giao dÞch liªn quan ®Õn tµi s¶n cña con ®­îc quy ®Þnh t¹i kho¶n 2, kho¶n 3 §iÒu 73 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 vµ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt d©n sù. VÒ båi th­êng thiÖt h¹i do con g©y ra, §iÒu 74 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 quy ®Þnh: Cha mÑ ph¶i båi th­êng thiÖt h¹i do con ch­a thµnh niªn, con ®· thµnh niªn mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù g©y ra theo quy ®Þnh cña Bé luËt d©n sù. D. QU¶N Lý TµI S¶N RI£NG CñA CON C©u hái 41: Ph¸p luËt quy ®Þnh nh­ thÕ nµo vÒ quyÒn cã tµi s¶n riªng cña con cïng viÖc qu¶n lý, ®Þnh ®o¹t tµi s¶n riªng ®ã? Tr¶ lêi: §iÒu 75 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 quy ®Þnh vÒ quyÒn cã tµi s¶n riªng cña con nh­ sau: - Con cã quyÒn cã tµi s¶n riªng. Tµi s¶n riªng cña con bao gåm tµi s¶n ®­îc thõa kÕ riªng, ®­îc tÆng cho riªng, thu nhËp do lao ®éng cña con, hoa lîi, lîi tøc ph¸t sinh tõ tµi s¶n riªng cña con vµ 95
  7. thu nhËp hîp ph¸p kh¸c. Tµi s¶n ®­îc h×nh thµnh tõ tµi s¶n riªng cña con còng lµ tµi s¶n riªng cña con. - Con tõ ®ñ 15 tuæi trë lªn sèng chung víi cha mÑ ph¶i cã nghÜa vô ch¨m lo ®êi sèng chung cña gia ®×nh; ®ãng gãp vµo viÖc ®¸p øng nhu cÇu thiÕt yÕu cña gia ®×nh nÕu cã thu nhËp. - Con ®· thµnh niªn cã nghÜa vô ®ãng gãp thu nhËp vµo viÖc ®¸p øng nhu cÇu cña gia ®×nh theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 4 §iÒu 70 cña LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 (cô thÓ kho¶n 4 §iÒu 70 quy ®Þnh con ®· thµnh niªn khi sèng cïng víi cha mÑ, con cã nghÜa vô tham gia c«ng viÖc gia ®×nh, lao ®éng, s¶n xuÊt, t¹o thu nhËp nh»m b¶o ®¶m ®êi sèng chung cña gia ®×nh; ®ãng gãp thu nhËp vµo viÖc ®¸p øng nhu cÇu cña gia ®×nh phï hîp víi kh¶ n¨ng cña m×nh). VÒ qu¶n lý tµi s¶n riªng cña con, §iÒu 76 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 quy ®Þnh: - Con tõ ®ñ 15 tuæi trë lªn cã thÓ tù m×nh qu¶n lý tµi s¶n riªng hoÆc nhê cha mÑ qu¶n lý; - Tµi s¶n riªng cña con d­íi 15 tuæi, con mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù do cha mÑ qu¶n lý. Cha mÑ cã thÓ ñy quyÒn cho ng­êi kh¸c qu¶n lý tµi s¶n riªng cña con. Tµi s¶n riªng cña con do cha mÑ hay ng­êi kh¸c qu¶n lý ®­îc giao l¹i cho con khi con ®ñ tõ 15 tuæi trë lªn hoÆc khi con kh«i phôc n¨ng lùc hµnh vi d©n sù ®Çy ®ñ, trõ tr­êng hîp cha mÑ vµ con cã tháa thuËn kh¸c. 96
  8. - Cha mÑ kh«ng qu¶n lý tµi s¶n cña con trong tr­êng hîp con ®ang ®­îc ng­êi kh¸c gi¸m hé theo quy ®Þnh cña Bé luËt d©n sù; ng­êi tÆng cho tµi s¶n hoÆc ®Ó l¹i tµi s¶n thõa kÕ theo di chóc cho con ®· chØ ®Þnh ng­êi kh¸c qu¶n lý tµi s¶n ®ã hoÆc tr­êng hîp kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. - Trong tr­êng hîp cha mÑ ®ang qu¶n lý tµi s¶n riªng cña con ch­a thµnh niªn, con ®· thµnh niªn mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù mµ con ®­îc giao cho ng­êi kh¸c gi¸m hé th× tµi s¶n riªng cña con ®­îc giao l¹i cho ng­êi gi¸m hé qu¶n lý theo quy ®Þnh cña Bé luËt d©n sù. §iÒu 77 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 quy ®Þnh tr­êng hîp cha mÑ hoÆc ng­êi gi¸m hé qu¶n lý tµi s¶n riªng cña con d­íi 15 tuæi th× cã quyÒn ®Þnh ®o¹t tµi s¶n ®ã v× lîi Ých cña con, nÕu con tõ ®ñ 09 tuæi trë lªn th× ph¶i xem xÐt nguyÖn väng cña con. Con tõ ®ñ 15 tuæi ®Õn d­íi 18 tuæi cã quyÒn ®Þnh ®o¹t tµi s¶n riªng, trõ tr­êng hîp tµi s¶n lµ bÊt ®éng s¶n, ®éng s¶n cã ®¨ng ký quyÒn së h÷u, quyÒn sö dông hoÆc dïng tµi s¶n ®Ó kinh doanh th× ph¶i cã sù ®ång ý b»ng v¨n b¶n cña cha mÑ hoÆc ng­êi gi¸m hé. Trong tr­êng hîp con ®· thµnh niªn mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù th× viÖc ®Þnh ®o¹t tµi s¶n riªng cña con do ng­êi gi¸m hé thùc hiÖn. 97
  9. §. QUYÒN, NGHÜA Vô CñA CON D¢U, CON RÓ, CHA MÑ Vî, CHA MÑ CHåNG, CHA D¦îNG, MÑ KÕ, CON RI£NG CñA Vî HOÆC CñA CHåNG C©u hái 42: Tr¸ch nhiÖm, nghÜa vô cña con d©u, con rÓ còng nh­ cña cha mÑ vî, cha mÑ chång, cha d­îng, mÑ kÕ, con riªng cña vî hoÆc cña chång ®­îc ph¸p luËt quy ®Þnh nh­ thÕ nµo? Tr¶ lêi: VÒ quyÒn, nghÜa vô cña con d©u, con rÓ, cha mÑ vî, cha mÑ chång, cha d­îng, mÑ kÕ, con riªng cña vî hoÆc cña chång trong quan hÖ h«n nh©n vµ gia ®×nh, §iÒu 80 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 ®· quy ®Þnh râ: Trong tr­êng hîp con d©u, con rÓ sèng chung víi cha mÑ chång, cha mÑ vî th× gi÷a c¸c bªn cã c¸c quyÒn, nghÜa vô t«n träng, quan t©m, ch¨m sãc vµ gióp ®ì nhau theo c¸c quy ®Þnh t¹i c¸c ®iÒu 69, 70, 71 vµ 82 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014. Cô thÓ lµ, cha mÑ vî, cha mÑ chång cã c¸c nghÜa vô vµ quyÒn nh­ cha mÑ ®Î (yªu th­¬ng, t«n träng, tr«ng nom, ch¨m sãc, gi¸m hé hoÆc ®¹i diÖn theo ph¸p luËt; kh«ng ®­îc ph©n biÖt ®èi xö; kh«ng l¹m dông søc lao ®éng; kh«ng ®­îc xói giôc, Ðp buéc con lµm viÖc tr¸i ph¸p luËt, tr¸i ®¹o ®øc x· héi…). Con d©u, con rÓ cã quyÒn ®­îc cha mÑ yªu th­¬ng, t«n träng, thùc hiÖn c¸c quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p vÒ nh©n th©n vµ 98
  10. tµi s¶n theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt; cã bæn phËn kÝnh träng, biÕt ¬n, hiÕu th¶o, phông d­ìng cha mÑ; cã quyÒn tù do lùa chän nghÒ nghiÖp; cã nghÜa vô tham gia c«ng viÖc gia ®×nh nh»m b¶o ®¶m ®êi sèng chung cña gia ®×nh, v.v.. §iÒu 79 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 quy ®Þnh: Cha d­îng, mÑ kÕ cã quyÒn vµ nghÜa vô tr«ng nom, nu«i d­ìng, ch¨m sãc, gi¸o dôc con riªng cña bªn kia cïng sèng chung víi m×nh theo quy ®Þnh t¹i c¸c §iÒu 69, 71 vµ 72 cña LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 (cô thÓ lµ c¸c quy ®Þnh vÒ nghÜa vô vµ quyÒn cña cha mÑ), nghÜa vô vµ quyÒn ch¨m sãc, nu«i d­ìng vµ nghÜa vô vµ quyÒn gi¸o dôc con. Con riªng cã quyÒn vµ nghÜa vô tr«ng nom, ch¨m sãc, phông d­ìng cha d­îng, mÑ kÕ cïng sèng chung víi m×nh theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 70 vµ §iÒu 71 cña LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 (cô thÓ lµ c¸c quy ®Þnh vÒ quyÒn vµ nghÜa vô cña con) vµ nghÜa vô vµ quyÒn ch¨m sãc, nu«i d­ìng. E. TR¤NG NOM, CH¡M SãC, NU¤I D¦ìNG, GI¸O DôC CON SAU KHI LY H¤N C©u hái 43: Ph¸p luËt quy ®Þnh viÖc tr«ng nom, ch¨m sãc, gi¸o dôc con sau khi ly h«n nh­ thÕ nµo? Tr¶ lêi: Cha mÑ dï cã ly h«n nh­ng tr¸ch nhiÖm víi 99
  11. con c¸i vÉn ph¶i b¶o ®¶m. VÒ vÊn ®Ò nµy, §iÒu 81 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 ®· quy ®Þnh: - Sau khi ly h«n, cha mÑ vÉn cã quyÒn, nghÜa vô tr«ng nom, ch¨m sãc, nu«i d­ìng, gi¸o dôc con ch­a thµnh niªn, con ®· thµnh niªn mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng vµ kh«ng cã tµi s¶n ®Ó tù nu«i m×nh theo quy ®Þnh cña LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014, Bé luËt d©n sù vµ c¸c luËt kh¸c cã liªn quan. - Vî, chång tháa thuËn vÒ ng­êi trùc tiÕp nu«i con, nghÜa vô, quyÒn cña mçi bªn sau khi ly h«n ®èi víi con; tr­êng hîp kh«ng tháa thuËn ®­îc th× Tßa ¸n quyÕt ®Þnh giao con cho mét bªn trùc tiÕp nu«i c¨n cø vµo quyÒn lîi vÒ mäi mÆt cña con, nÕu con tõ ®ñ 07 tuæi trë lªn th× ph¶i xem xÐt nguyÖn väng cña con. - Con d­íi 36 th¸ng tuæi ®­îc giao cho mÑ trùc tiÕp nu«i, trõ tr­êng hîp ng­êi mÑ kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó trùc tiÕp tr«ng nom, ch¨m sãc, nu«i d­ìng, gi¸o dôc con hoÆc cha mÑ cã tháa thuËn kh¸c phï hîp víi lîi Ých cña con. Ngoµi ra LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh cßn quy ®Þnh: Cha, mÑ kh«ng trùc tiÕp nu«i con cã nghÜa vô t«n träng quyÒn cña con ®­îc chung sèng víi ng­êi trùc tiÕp nu«i. Cha, mÑ kh«ng trùc tiÕp nu«i con cã nghÜa vô cÊp d­ìng cho con. Sau khi ly h«n, ng­êi kh«ng trùc tiÕp nu«i con cã quyÒn, nghÜa vô th¨m nom con mµ kh«ng ai ®­îc c¶n trë. Cha, mÑ kh«ng trùc tiÕp nu«i con l¹m dông viÖc 100
  12. th¨m nom ®Ó c¶n trë hoÆc g©y ¶nh h­ëng xÊu ®Õn viÖc tr«ng nom, ch¨m sãc, nu«i d­ìng, gi¸o dôc con th× ng­êi trùc tiÕp nu«i con cã quyÒn yªu cÇu Tßa ¸n h¹n chÕ quyÒn th¨m nom con cña ng­êi ®ã (§iÒu 82). Cha, mÑ trùc tiÕp nu«i con cã quyÒn yªu cÇu ng­êi kh«ng trùc tiÕp nu«i con thùc hiÖn c¸c nghÜa vô theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 82 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014, yªu cÇu ng­êi kh«ng trùc tiÕp nu«i con cïng c¸c thµnh viªn gia ®×nh t«n träng quyÒn ®­îc nu«i con cña m×nh. Cha, mÑ trùc tiÕp nu«i con cïng c¸c thµnh viªn gia ®×nh kh«ng ®­îc c¶n trë ng­êi kh«ng trùc tiÕp nu«i con trong viÖc th¨m nom, ch¨m sãc, nu«i d­ìng, gi¸o dôc con (§iÒu 83). G. H¹n chÕ quyÒn cña cha mÑ ®èi víi con ch­a thµnh niªn C©u hái 44: Cha mÑ cã ®­îc toµn quyÒn trong viÖc tr«ng nom, nu«i d­ìng, ch¨m sãc, gi¸o dôc con kh«ng? Tr¶ lêi: Quan niÖm cha mÑ th× cã toµn quyÒn ®èi víi con c¸i; viÖc nu«i d­ìng, ch¨m sãc, gi¸o dôc con thÕ nµo ®Òu do cha mÑ quyÕt ®Þnh, kh«ng ai ®­îc can thiÖp lµ quan niÖm hoµn toµn sai. LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh quy ®Þnh nu«i d­ìng, ch¨m sãc, gi¸o dôc con lµ nghÜa vô vµ quyÒn cña cha mÑ (theo c¸c ®iÒu 69, 72), nh­ng 101
  13. kh«ng cã nghÜa ®ã lµ mét quyÒn tuyÖt ®èi. Theo §iÒu 85 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 th× trong mét sè tr­êng hîp quyÒn cña cha mÑ ®èi víi con ch­a thµnh niªn cã thÓ bÞ h¹n chÕ. Cô thÓ: - Cha, mÑ bÞ kÕt ¸n vÒ mét trong c¸c téi x©m ph¹m tÝnh m¹ng, søc kháe, nh©n phÈm, danh dù cña con víi lçi cè ý hoÆc cã hµnh vi vi ph¹m nghiªm träng nghÜa vô tr«ng nom, ch¨m sãc, nu«i d­ìng, gi¸o dôc con; - Ph¸ t¸n tµi s¶n cña con; - Cã lèi sèng ®åi trôy; - Xói giôc, Ðp buéc con lµm nh÷ng viÖc tr¸i ph¸p luËt, tr¸i ®¹o ®øc x· héi. C¨n cø vµo tõng tr­êng hîp cô thÓ, Tßa ¸n cã thÓ tù m×nh hoÆc theo yªu cÇu cña c¸ nh©n, c¬ quan, tæ chøc quy ®Þnh t¹i §iÒu 86 cña LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 ra quyÕt ®Þnh kh«ng cho cha, mÑ tr«ng nom, ch¨m sãc, gi¸o dôc con, qu¶n lý tµi s¶n riªng cña con hoÆc ®¹i diÖn theo ph¸p luËt cho con trong thêi h¹n tõ 01 n¨m ®Õn 05 n¨m. Tßa ¸n cã thÓ xem xÐt rót ng¾n thêi h¹n nµy. H. THAY §æI NG¦êI TRùC TIÕP NU¤I CON C©u hái 45: Sau khi ly h«n, viÖc thay ®æi ng­êi trùc tiÕp nu«i con cã thÓ thùc hiÖn ®­îc kh«ng? Ph¸p luËt quy ®Þnh vÒ vÊn ®Ò nµy nh­ thÕ nµo? Tr¶ lêi: Khi ly h«n, vî chång cã tháa thuËn hoÆc Tßa ¸n 102
  14. gi¶i quyÕt cho mét bªn trùc tiÕp nu«i d­ìng, ch¨m sãc, gi¸o dôc con. Tuy nhiªn, thùc tÕ cã nh÷ng ng­êi sau ®ã kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn nu«i d­ìng, ch¨m sãc, gi¸o dôc con th× viÖc thay ®æi viÖc trùc tiÕp nu«i con vÉn ®­îc ®Æt ra. §iÒu 84 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 quy ®Þnh: 1. Trong tr­êng hîp cã yªu cÇu cña cha, mÑ hoÆc c¸ nh©n, tæ chøc ®­îc quy ®Þnh t¹i kho¶n 5 §iÒu 84 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014, Tßa ¸n cã thÓ quyÕt ®Þnh viÖc thay ®æi ng­êi trùc tiÕp nu«i con. 2. ViÖc thay ®æi ng­êi trùc tiÕp nu«i con ®­îc gi¶i quyÕt khi cã mét trong c¸c c¨n cø sau: a) Cha, mÑ cã tháa thuËn vÒ viÖc thay ®æi ng­êi trùc tiÕp nu«i con phï hîp víi lîi Ých cña con; b) Ng­êi trùc tiÕp nu«i con kh«ng cßn ®ñ ®iÒu kiÖn trùc tiÕp tr«ng nom, ch¨m sãc, nu«i d­ìng, gi¸o dôc con. 3. ViÖc thay ®æi ng­êi trùc tiÕp nu«i con ph¶i xem xÐt nguyÖn väng cña con tõ ®ñ 07 tuæi trë lªn. 4. Trong tr­êng hîp xÐt thÊy c¶ cha vµ mÑ ®Òu kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn trùc tiÕp nu«i con th× Tßa ¸n quyÕt ®Þnh giao con cho ng­êi gi¸m hé theo quy ®Þnh cña Bé luËt d©n sù. 5. Trong tr­êng hîp cã c¨n cø theo quy ®Þnh t¹i ®iÓm b kho¶n 2 §iÒu 84 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 (cô thÓ lµ ng­êi trùc tiÕp nu«i con kh«ng cßn ®ñ ®iÒu kiÖn trùc tiÕp tr«ng nom, nu«i 103
  15. d­ìng, ch¨m sãc, gi¸o dôc con) th× trªn c¬ së lîi Ých cña con, c¸ nh©n, c¬ quan, tæ chøc sau cã quyÒn yªu cÇu thay ®æi ng­êi trùc tiÕp nu«i con: a) Ng­êi th©n thÝch; b) C¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc vÒ gia ®×nh; c) C¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc vÒ trÎ em; d) Héi Liªn hiÖp Phô n÷. I. QUYÒN §¦îC TH¡M CON SAU KHI LY H¤N C©u hái 46: Cha, mÑ kh«ng trùc tiÕp nu«i con sau khi ly h«n cã quyÒn th¨m nom con kh«ng? Tr¶ lêi: ViÖc tr«ng nom, nu«i d­ìng con lµ quyÒn vµ nghÜa vô cña cha mÑ, kh«ng phô thuéc vµo h«n nh©n cña cha mÑ cßn tån t¹i hay kh«ng. Kho¶n 3 §iÒu 82 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 quy ®Þnh: Sau khi ly h«n, ng­êi kh«ng trùc tiÕp nu«i con cã quyÒn vµ nghÜa vô th¨m nom con mµ kh«ng ai ®­îc c¶n trë. Song, nÕu cha, mÑ kh«ng trùc tiÕp nu«i con l¹m dông viÖc th¨m nom ®Ó c¶n trë hoÆc g©y ¶nh h­ëng xÊu ®Õn viÖc tr«ng nom, ch¨m sãc, nu«i d­ìng, gi¸o dôc con th× ng­êi trùc tiÕp nu«i con cã quyÒn yªu cÇu Tßa ¸n h¹n chÕ quyÒn th¨m nom con cña ng­êi ®ã. 104
  16. K. QuyÒn, nghÜa vô cña cha nu«i, mÑ nu«i vµ con nu«i C©u hái 47: Vî chång «ng X kh«ng cã con nªn cã nguyÖn väng nu«i con nu«i. ¤ng bµ muèn biÕt gi÷a con nu«i, cha nu«i, mÑ nu«i ®­îc ph¸p luËt quy ®Þnh nh­ thÕ nµo vÒ quyÒn vµ nghÜa vô? Tr¶ lêi: §èi víi nh÷ng cÆp vî chång mµ v× mét lý do nµo ®ã kh«ng cã con ®Î th×, viÖc nu«i con nu«i ®Ó ch¨m sãc, gi¸o dôc, yªu th­¬ng ®Ó cã h¹nh phóc ®êi th­êng, cã niÒm hy väng n­¬ng tùa khi tuæi giµ lµ nguyÖn väng chÝnh ®¸ng. Ph¸p luËt nhµ n­íc ta ®· cã nh÷ng quy ®Þnh rÊt cô thÓ vÒ viÖc nhËn nu«i con nu«i. Theo ®ã, viÖc nu«i con nu«i ph¶i b¶o ®¶m tèt nhÊt cho quyÒn lîi cña ng­êi ®­îc nhËn nu«i ph¸t triÓn tèt vÒ thÓ chÊt, ®­îc ch¨m sãc, gi¸o dôc ®Ó trë thµnh c«ng d©n cã Ých, ®ång thêi còng b¶o ®¶m c¸c quyÒn vµ lîi Ých chÝnh ®¸ng cña ng­êi nu«i con nu«i. Theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 4 cña LuËt nu«i con nu«i n¨m 2010 th× gi¶i quyÕt viÖc nu«i con nu«i ph¶i b¶o ®¶m c¸c nguyªn t¾c sau: Khi gi¶i quyÕt nu«i con nu«i cÇn t«n träng quyÒn cña trÎ em ®­îc sèng trong m«i tr­êng gia ®×nh gèc. ViÖc nu«i con nu«i ph¶i b¶o ®¶m quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña ng­êi ®­îc nhËn lµm con nu«i vµ 105
  17. ng­êi nhËn con nu«i, tù nguyÖn, b×nh ®¼ng, kh«ng ph©n biÖt nam, n÷, kh«ng tr¸i ph¸p luËt vµ ®¹o ®øc x· héi. ChØ cho lµm con nu«i ng­êi ë n­íc ngoµi khi kh«ng thÓ t×m ®­îc gia ®×nh thay thÕ ë trong n­íc. §iÒu 8 LuËt nu«i con nu«i n¨m 2010 quy ®Þnh vÒ ng­êi ®­îc nhËn lµm con nu«i nh­ sau: - TrÎ em d­íi 16 tuæi. - Ng­êi tõ ®ñ 16 tuæi ®Õn d­íi 18 tuæi nÕu thuéc mét trong c¸c tr­êng hîp sau ®©y: + §­îc cha d­îng, mÑ kÕ nhËn lµm con nu«i; + §­îc c«, cËu, d×, chó, b¸c ruét nhËn lµm con nu«i. - Mét ng­êi chØ ®­îc lµm con nu«i cña mét ng­êi ®éc th©n hoÆc cña c¶ hai ng­êi lµ vî chång. - Nhµ n­íc khuyÕn khÝch viÖc nhËn trÎ em må c«i, trÎ em bÞ bá r¬i, trÎ em cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt khã kh¨n lµm con nu«i. Theo §iÒu 78 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 th× cha nu«i, mÑ nu«i vµ con nu«i cã c¸c quyÒn, nghÜa vô nh­ sau: 1. Cha nu«i, mÑ nu«i, con nu«i cã quyÒn vµ nghÜa vô cña cha, mÑ, con ®­îc quy ®Þnh trong LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 kÓ tõ thêi ®iÓm quan hÖ nu«i con nu«i ®­îc x¸c lËp theo quy ®Þnh cña LuËt nu«i con nu«i. Trong tr­êng hîp chÊm døt viÖc nu«i con nu«i theo quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n th× quyÒn, nghÜa vô cña cha nu«i, mÑ nu«i víi con nu«i chÊm døt kÓ tõ ngµy quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n cã hiÖu lùc ph¸p luËt. 106
  18. 2. QuyÒn, nghÜa vô cña cha ®Î, mÑ ®Î vµ con ®· lµm con nu«i cña ng­êi kh¸c ®­îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña LuËt nu«i con nu«i. 3. QuyÒn, nghÜa vô gi÷a cha ®Î, mÑ ®Î vµ con ®Î ®­îc kh«i phôc kÓ tõ thêi ®iÓm quan hÖ nu«i con nu«i chÊm døt. Trong tr­êng hîp cha ®Î, mÑ ®Î kh«ng cßn hoÆc kh«ng cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó nu«i con ch­a thµnh niªn, con ®· thµnh niªn mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng vµ kh«ng cã tµi s¶n ®Ó tù nu«i m×nh th× Tßa ¸n gi¶i quyÕt viÖc chÊm døt nu«i con nu«i vµ chØ ®Þnh ng­êi gi¸m hé cho con theo quy ®Þnh cña Bé luËt d©n sù. L. HËU QU¶ PH¸P Lý KHI CHÊM DøT VIÖC NU¤I CON NU¤I C©u hái 48: Tr­íc ®©y vî chång bµ O nhËn nu«i mét ng­êi con nu«i. ViÖc nhËn nu«i con nu«i ®· lµm ®Çy ®ñ thñ tôc ph¸p lý theo quy ®Þnh. Nh­ng hiÖn nay v× nhiÒu lý do nªn vî chång bµ O muèn chÊm døt viÖc nu«i con nu«i nµy. Tuy nhiªn, hai vî chång bµ muèn biÕt lµ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt th× khi chÊm døt viÖc nu«i con nu«i nµy hËu qu¶ ph¸p lý sÏ nh­ thÕ nµo? Tr¶ lêi: Theo kho¶n 1 §iÒu 78 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014, trong tr­êng hîp chÊm døt viÖc 107
  19. nu«i con nu«i theo quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n th× quyÒn, nghÜa vô cña cha nu«i, mÑ nu«i víi con nu«i chÊm døt kÓ tõ ngµy quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n cã hiÖu lùc ph¸p luËt. Ngoµi ra, theo c¸c kho¶n 2, 4, 5 §iÒu 27 LuËt nu«i con nu«i n¨m 2010 th× hÖ qu¶ cña viÖc chÊm døt nu«i con nu«i lµ: - NÕu con nu«i lµ ng­êi ch­a thµnh niªn hoÆc ng­êi ®· thµnh niªn mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù, kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng th× Tßa ¸n quyÕt ®Þnh giao cho cha mÑ ®Î hoÆc tæ chøc, c¸ nh©n kh¸c ch¨m sãc, nu«i d­ìng, gi¸o dôc v× lîi Ých tèt nhÊt cña ng­êi ®ã. - NÕu con nu«i cã tµi s¶n riªng th× ®­îc nhËn l¹i tµi s¶n ®ã; nÕu con nu«i cã c«ng lao ®ãng gãp vµo khèi tµi s¶n chung cña cha mÑ nu«i ®­îc h­ëng phÇn tµi s¶n t­¬ng xøng víi c«ng lao ®ãng gãp theo tháa thuËn víi mÑ nu«i; nÕu kh«ng tháa thuËn ®­îc th× yªu cÇu Tßa ¸n gi¶i quyÕt. Con nu«i cã quyÒn lÊy l¹i hä, tªn cña m×nh nh­ tr­íc khi ®­îc cho lµm con nu«i. Nh÷ng quy ®Þnh trªn lµ chung cho c¸c tr­êng hîp. Vî chång bµ O cã thÓ c¨n cø vµo tr­êng hîp cô thÓ cña m×nh ®Ó ®èi chiÕu víi c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt mµ vËn dông cho phï hîp. Trong thùc tÕ, viÖc th­êng v­íng m¾c nhÊt khi chÊm døt viÖc nu«i con nu«i lµ vÊn ®Ò tµi s¶n mµ ng­êi con ®ã ®· ®ãng gãp vµo khèi tµi s¶n chung; thø ®Õn lµ viÖc lÊy l¹i tªn, hä cò. Kinh nghiÖm 108
  20. gi¶i quyÕt tèt nhÊt b¶o ®¶m c¶ lý vµ t×nh, gi÷ ®­îc quan hÖ tèt ®Ñp l©u dµi lµ ®¹t ®­îc sù tháa thuËn, tù nguyÖn cña c¶ hai bªn vµ phÝa cha mÑ nu«i th­êng cã sù nh­îng bé tÝch cùc do cã sù chñ ®éng vÒ t×nh c¶m, cã vèn sèng vµ cã tµi s¶n. M. x¸c ®Þnh cha, mÑ, con C©u hái 49: Tõ nhá anh B ®· ®­îc ba m¸ ch¨m sãc, nu«i d­ìng, d¹y dç. Lín lªn anh B ®­îc mét sè ng­êi trong lµng nãi r»ng anh kh«ng ph¶i lµ con ®Î cña ba m¸ anh mµ anh lµ con ®Î cña bµ N lµng bªn. Anh ®em chuyÖn nµy hái ba m¸ nh­ng chØ cã ba anh x¸c nhËn ®iÒu ®ã, cßn m¸ anh kh¼ng ®Þnh anh lµ con ®Î cña bµ. Anh hái bµ N th× bµ N còng kiªn quyÕt phñ nhËn. Anh rÊt b¨n kho¨n muèn biÕt ph¸p luËt quy ®Þnh nh­ thÕ nµo vÒ vÊn ®Ò nhËn, kh«ng nhËn cha mÑ, con? Tr¶ lêi: ViÖc truy nhËn cha, nhËn mÑ lµ quyÒn cña c«ng d©n ®­îc ph¸p luËt b¶o hé. Do vËy, yªu cÇu nhËn mÑ cña anh lµ chÝnh ®¸ng vµ phï hîp víi c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt. §iÒu 43 Bé luËt d©n sù n¨m 2005 quy ®Þnh quyÒn nhËn, kh«ng nhËn cha, mÑ, con nh­ sau: - Ng­êi kh«ng ®­îc nhËn lµ cha, mÑ hoÆc lµ con cña ng­êi kh¸c cã quyÒn yªu cÇu c¬ quan nhµ 109
nguon tai.lieu . vn
Quản lý dự án Quản lý Nhà nước Tiêu chuẩn - Qui chuẩn Kinh tế học Luật học Quy hoạch - Đô thị Hoá học Quản trị kinh doanh Kiến trúc - Xây dựng